تبخال لب ، شایع ترین نوع تبخال ، یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک (HSV-1)  بوجود می آید و علایم آن به صورت التهاب و تاول های ریز پر از مایع در نزدیکی لب ها و یا اطراف لب نمایان می شود. تب خال ممکن است به صورت  تکی یا خوشه ای ظاهر شود.
این ویروس بسیار مسری بوده و هنوز برای آن، درمان قطعی وجود ندارد .اگر این ویروس وارد بدن شود به‌ صورت غیر فعال و پنهان در سیستم عصبی مرکزی باقی خواهد ماند و در هنگامی که سیستم ایمنی ضعیف  شود ، علایم آن مجدد آشکار می شود. 

 

علت تبخال لب

همه تبخال‌هایی که روی بدن ظاهر می شوند، ریشه ویروسی دارند. این ویروس نقاطی مانند لب ها ، دهان ، بینی و اعضای تناسلی را که مرطوب هستند آلوده می کند و می تواند با عواملی مانند تب و بیماری، سرماخوردگی، آلرژی، اضطراب و استرس، قاعدگی ، بارداری، تغییرات هورمونی ، خوردن مواد غذایی خاص ، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، درمان‌های دندانپزشکی و همچنین انجام کارهای زیبایی مانند لیزر موهای زائد ، تزریق ژل، سولاریوم، فیلر و ... در بدن فعال شود و به صورت تبخال روی  لب ها و یا دیگر قسمت‏ ها آشکار می شود.

 

آیا تبخال لب واگیردار است

ویروس هرپس سیمپلکس ،به شدت مسری بوده و به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. این ویروس از دو طریق قابل انتقال است:

• انتقال مستقیم

از طریق بزاق دهان ، بوسیدن و یا تماس پوستی با فرد مبتلا. همچنین داشتن رابطه دهانی با افرادی که به تبخال تناسلی مبتلا هستند، نیز باعث بروز تبخال لب می شود.

• انتقال غیر‌مستقیم

از طریق استفاده از وسایل مشترک با فرد مبتلا به این ویروس مانند قاشق ، چنگال ، لیوان یا فنجان آلوده ، حوله یا ریش‌‍ تراش مشترک و... قابل انتقال و سرایت است.

مایع داخل تاول ها بسیارعفونی است ، بنابراین نباید آن ها را لمس کرد در صورت تماس ، فورا دست های خود را بشویید تا از انتقال و گسترش این ویروس به قسمت های دیگر بدن مانند چشم ها جلوگیری شود .همچنین نباید تاول ها را سوراخ یا خراشیده کرد به دلیل اینکه باکتریایی شدن زخم و سیستم ایمنی ضعیف، باعث می شود شدت علائم  بیشتر شده و زمان بهبودی طولانی تر شود. 

 

علائم تبخال لب

معمولا علائم این بیماری، باتوجه به این که فرد برای اولین بار یا چندمین بار به این ویروس مبتلا شده ، متفاوت است . اولین بار فرد در دوران کودکی به این ویروس مبتلا می شود. گاهی اوقات در اولین بار آلوده شدن به این ویروس ، علائم بیشتری از یک تبخال بروز می کند و معمولاً پس از یک هفته از ورود این ویروس به بدن علایم زیر بروز می کند.

• تاول های دردناک در دهان، لب ها، بینی و یا گلو
• احساس درد در دهان و گلو 
• ورم کردن گردن
• تب، بدن درد، سردرد و احساس بیماری
• تهوع و استفراغ

این ویروس در کودکان می تواند مانند آنفولانزا شدید و همراه با علائمی مانند ضعف شدید و تب بالا باشد و ممکن است کودک دچار گلو درد و بلع دردناک شده و زخم‌هایی دردهانش  ایجاد شود. این علایم بعد از  ۷ تا ۱۴ روز برطرف می شوند.

زمانی‌که فرد برای چندمین بار به این ویروس مبتلا می شود ، در اطراف لب‌ها ، دچار سوزش ، خارش ، قرمزی و تورم می شود ، اما علائم و شدت آن مانند بار اول نیست و بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت ، یک یا چند تبخال ریز که برجسته و دردناک هست، ظاهرمی‌شود. تبخال ۴ روز روی لب می ماند و بعد از ۸ تا ۱۰ روز کاملا از بین می‌رود.

راه های درمان تبخال لب

تبخال لب نیاز به معاینه ندارد و با یک نگاه و بر اساس علائم موجود می توان آن را تشخیص  داد. در صورت ابتلا فرد برای اولین بار به این ویروس ،باید اقدامات درمانی را انجام دهد . اما در صورتی که فرد برای چندمین بار به این ویروس مبتلا شده باشد و یا شدت علائم خفیف باشد، نیازی به درمان نیست . تنها در صورت بروز عوارض شدیدتر و یا بیماری های دیگر با علائم مشابه ، برای بررسی بیشتر باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد.
تاکنون چند واکسن مختلف برای مقابله با این ویروس ساخته شده‌ اما این واکسن‌ها تنها از افرادی که تا‌ به‌ حال به این ویروس مبتلا نشده باشند، محافظت می‌کنند .

معمولا درمان به دو صورت انجام می شود:

• مصرف داروهای ضد ویروس که به سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس هرپس کمک می کنند و علائم و دوره این بیماری را کاهش می دهند. برای  اثربخشی بیشتر ، بهتر است داروها بعد از ظاهر شدن علائم بیماری، مصرف شوند. در بسیاری از موارد ابتلا به این بیماری، نیازی به مصرف دارو نیست.
• مصرف قرص های مسکن و یا ژل که تنها به تسکین درد و ناراحتی تبخال کمک می کنند و تاثیری بر روی ویروس هرپس ندارند و بدون نسخه پزشک می توان آن ها را تهیه کرد.

 

داروهای ضد ویروسی و مصرف آن برای افرادی که مدام تبخال می زنند ، توسط پزشک تجویز می شود. اکثر بیماران به این درمان نیازی ندارند. به افراد مبتلا به این ویروس توصیه می شود تا حد امکان استرس نداشته باشند و با داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و خواب کافی به سیستم ایمنی خود برای مبارزه با این ویروس کمک کنند.

برای رفع ناراحتی کودک مبتلا به تبخال لب ، نکات زیر را رعایت کنید:

در کودکان بالای 6 ماهه ، مصرف دوز مناسبی از مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن توصیه می شود. اگر کودک کوچکتر از 3 ماهه است، قبل از مصرف آسپرین با متخصص مشورت کنید. برای کاهش قرمزی و تورم ، روی تبخال  یخ یا پارچه سرد مرطوب بگذارید. بهتر است برای جلوگیری از بدتر شدن درد و سوزش تب خال، مرکبات و سایر میوه های اسیدی مانند گوجه فرنگی مصرف نشود.