تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن است و در عین حال جز مهم ترین غده ها نیز می باشد.
بنابراین کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید هر دو می توانند عوارض و خطراتی به همراه داشته باشند.
درباره خطرات پرکاری تیروئید به مقاله مرتبط آن مراجعه کنید چرا که در این مقاله می خواهیم درباره خطرات و عوارض تیروئید کم کار صحبت کنیم.
با داکتاپ همراه باشید.
تیروئید چیست و چه وظیفه ای دارد؟
تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن است که از دو قسمت به هم متصل تشکیل شده (لب راست کمی بزرگتر است). در قسمت جلویی و پایین گردن میان حنجره و تراشه (نای) قرار دارد.
تیروئید با ترشح هورمونهای T3، T4 و کلسیتونین و تاثیر بر ارگانهایی مانند قلب، عضلات، پوست و مو، حنجره، دستگاه تولید مثل در سلامت عمومی ما نقش دارد.
تیروئید با نقشی که در سوخت و ساز سلولها (متابولیسم) و رشد جسمی و عصبی (بخصوص در کودکان)، کنترل دما و وزن بدن دارد، شاید بتوان گفت از مهمترین غدد درون ریز بدن به شمار می آید. به همین خاطر اختلال در عملکرد آن (کمکاری و پرکاری) طیف گسترهای از ارگان ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دلیل کمکاری تیروئید
هنگامی که تیروئید کمتر از حد نرمال هورمونهای تیروئیدی ترشح کند، کم کاری تیروئید ایجاد می شود که با افزایش ترشح TSH توسط هیپوفیز همراه است.
کم کاری تیروئید می تواند به علتهای گوناگونی داشته باشد. دلایل عمده آن عبارت است از:
- عوامل وراثتی
- بارداری
- داروهای ضد پرکاری تیروئید مانند؛ متیمازول و پروپیل تیواوراسیل
- تیروئیدکتومی (جراحی برداشتن بخشی از تیروئید)
- اختلال در عملکرد هیپوفیز (مانند تومور، ضربه به سر، سکته مغزی)
- تیروئیدیت هاشیموتو که شایعترین دلیل کمکاری تیروئید است و در آن بدن به اشتباه علیه سلولهای خودی آنتیبادی تولید کرده و باعث حمله سلولهای ایمنی به آنها می شود.
عوارض تیروئید کم کار و علایم آن
خوشبختانه کمکاری تیروئید بیشتر افرادی که به آن مبتلا هستند، از نوع خفیف است و علائم تهدید کنندهای ندارد اما باید حتما مورد توجه و درمان قرار گیرد. علائم رایج اختلال کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- افزایش ضربان قلب
- افزایش وزن علیرغم کاهش اشتها
- خستگی
- شکننده شدن موها و ناخنها
- خشن شدن صدا
- عدم تحمل سرما
- کاهش تعریق و خشک شدن دستها می باشد
در افرادی که به نوع حادتر مبتلا هستند، و یا افرادی که به کمکار بودن تیروئید خود بیتوجه هستند، پیشرفت کم کاری تیروئید می تواند عوارض جدی را برایشان به همراه داشته باشد.
خطرات تیروئید کمکار بر بدن
گاهی مواقع غده تیروئید می تواند دچار مشکل شده و عملکرد مطلوبی نداشته باشد. یکی از این مواقع زمانی است که بخاطر کم کاری این غده، بدن ما توسط خطرات تیروئید کم کار تهدید می شود.
عوارض تیروئید کم کار می تواند بر قسمت های مختلف بدن تاثیر گذار باشد. این خطرات و عوارض را با توجه به قسمت مختلف بدن در ادامه می خوانیم.
1) سیستم اندوکرینی (غدد درونریز)
اختلال در میزان ترشح هورمونهای تیروئیدی، متابولیسم بسیاری از سلولها را مختل می کند و بر عضلات قلب، ریه، گوارش و ایجاد خستگی در عضلات اثرات قابل توجهی می گذارد.
کمکاری تیروئید باعث می شود تا هیپوفیز به صورت مداوم TSH آزاد کند و سطح این هورمون را افزایش دهد تا باعث تحریک تیروئید به افزایش فعالیت شود.
هنگامی که به مدت طولانی هیپوفیز هورمون TSH بیش از حد نرمال ترشح کند می تواند باعث بزرگ شدن غده تیروئید و ایجاد گواتر شود.
2) سیستم قلب و عروق و گردش خون
سوخت و ساز تمامی سلولهای بدن وابسته به گردش خون و اکسیژن رسانی می باشد. از آنجایی که هورمونهای تیروئیدی نقش اساسی در متابولیسم سلولها و ارگانها دارند، کاهش این هورمونها باعث ضعیف شدن عضله قلب و کاهش قدرت انقباض آن می شود و ضربان قلب کاهش می یابد.
این کاهش خون رسانی می تواند باعث افزایش فشار خون، مشکلات تنفسی و کاهش قدرت انقباض دیگر عضلات شود. همچنین سطح کلسترول خون افزایش یافته و باعث افزایش فشار خون می شود.
3) دستگاه تنفسی
کاهش هورمونهای تیروئیدی باعث ضعیف شدن بافت ریهها و عضلات تنفسی می شود. در این شرایط فرد ممکن است دائما احساس تنگی نفس داشته باشد و به سختی تنفس کند.
گاه ممکن است این حالت را هنگام ورزش کردن و یا حتی در خواب احساس کنند.
4) دستگاه گوارش
با کاهش قدرت انقباض عضلات صاف معده و روده، غذا به آهستگی هضم می شود. این کاهش فعالیت روده و معده باعث یبوست و مدفوعهای سخت، نفخ، بیاشتهایی، افزایش وزن و سوزش سر دل می شود.
5) سیستم عصبی
هورمونهای تیروئیدی علاوه بر نقش مهم شان در متابولیسم، در رشد و انتقال پیام عصبی نیز تاثیر مهم دارند. در صورت کمبود هورمونهای تیروئیدی اختلالی به نام نوروپاتی (آسیب عصبی) محیطی ایجاد می شود.
در نتیجه این نوروپاتی، در انتقال پیام عصبی در مغز و نخاع اختلال ایجاد می شود و فرد علائمی مانند بیحسی، گزگز شدن، درد و یا سوزش در قسمتهای مختلف بدن را حس می کند.
6) دستگاه تناسلی
چرخه قاعدگی در زنان مبتلا به کمکاری تیروئید، از تاثیرات منفی آن نیز مانند دیگر قسمتها در امان نیست و تغییراتی را خواهد داشت.
کاهش هورمونهای تیروئیدی باعث بهم زدن نظم چرخه قاعدگی می شود. قاعدگی نامنظم، قطع شدن پریود به مدت طولانی و منوراژی (خونریزی شدید و زیاد) از علائم آن هستند.
7) عوارض روانی
همان گونه که پرکاری تیروئید باعث پرخاشگری و عصبانیت فرد می شود، کمکاری تیروئید فرد را دچار افسردگی و غم می کند و به سمت منزوی شدن پیش می رود.
همچنین با کم کاری تیروئید تمرکز، یادگیری و به یادسپاری فرد نیزکاهش می یابد.
8) میگزدم (Myxedema)
میگزدم زمانی ایجاد می شود که کمکاری تیروئید فرد در مراحل اولیه تشخیص داده نشود و یا فرد نسبت به درمان آن بیتوجه باشد و باعث پیشرفت علائم کمکاری تیروئید می شود.
به عبارت دیگر، میگزدم اصطلاحی است که برای کمکاری شدید تیروئید به کار می رود.
کمکاری تیروئید و بارداری
جنین تا سه ماهه اول بارداری توانایی ترشح هورمونهای تیروئیدی را ندارد و از هورمونهای مادر استفاده می کند. اختلالات تیروئید (پرکاری یا کمکاری) قبل یا هنگام بارداری درصورتی که درمان نشوند عوارض جدی را برای جنین و مادر به همراه خواهد داشت.
از عوارض و خطرهای کمکاری تیروئید مادر در دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- زایمان زودرس
- پره اکلامپسی (فشار خون بالا همراه پروتئینوری و ورم)
- سقط جنین
- نارس بودن جنین
- اختلال در رشد جسمی جنین
- نقص در سیستم عصبی جنین
چه افرادی احتمال ابتلای بیشتری به تیروئید کم کار را دارند؟
همه افراد با توجه به دلایل ذکر شده در معرض ابتلا به تیروئید کمکار می باشند اما در این میان برخی افراد احتمال ابتلای بیشتری دارند:
- زنان شیوع ابتلای بالاتری نسبت به مردان دارند
- سالمندان و افراد بالای 60 سال
- افرادی که بیماریهای خود ایمنی و یا نقص سیستم ایمنی دارند
- سابقه ابتلا به تیروئید کمکار در اعضای خانواده (درجه یک)
درمان تیروئید کمکار
سادهترین و رایجترین روش درمانی که به کار گرفته می شود، استفاده از قرص لووتیروکسین می باشد. دوز تجویز شده لووتیروکسین و همچنین میزان سطح هورمونهای تیروئیدی بعد از مصرف بررسی می شود تا دارو را به میزان کافی مصرف شده و باعث پرکاری تیروئید نشود.
البته توجه کنید که حتما این دارو را باید با مشورت پزشک مصرف کنید. شما می توانید از متخصصان داخلی و فوق تخصصان غدد درون ریز و متابولیسم داکتاپ مشاوره بگیرید.
Source: Clevelandclinic.org
دیدگاه ها