تیروئید پرکار چیست؟

 

پرکاری تیروئید نوعی بیماری مزمن است که در آن غده تیروئید به علت های متفاوتی همچون اختلال در سیستم ایمنی بدن ، مصرف بیش از حد ید و.. بیش از مقدار طبیعی ، هورمون ترشح می‌کند و این مورد می تواند باعث بروز بیماری تیروئید پرکار گردد. درمان تیروئید پرکار به طور معمول زمانبر و حتی مادام العمر است . پرکاری در تیروئید بیشتر در بین زنان 20 تا 40 سال شایع است، اما مردان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

علائم تیروئید پرکار

• ریزش مو
• تپش قلب
• افزایش اشتها
• برآمدگی تیروئید
• تعریق بیش از حد
• تورم نوک انگشتان
• بزرگ شدن سینه ها
• تغییر حالت چشم ‌ها
• گواتر یا بزرگی تیروئید
• افزايش خفيف فشارخون
• تغيير در ضخامت پوستی
• خستگی شدید و ضعف عضلانی
• آشفتگی تحریک ‌پذیری و اضطراب
• كاهش وزن علي ‌رغم اشـتهاي خوب
• اسهال یا دفعات زیاد کار کردن روده‌ها
• كاهش دفعات قاعدگي يا كاهش حجم خونريزي
• ضعف عضلات به خصوص در ناحيه شانه, لگن و ران‌ها
  
  

  علت پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد که در زیر به اشاره شده است. 

• تیروئیدیت:

گاهی این غدّه تیروئید دچار التهاب می‌شود که به آن تیروئیدیت گفته می‌شود، علت آن ممکن است ویروسی باشد یا سیستم ایمنی بدن موجب آن شود. این بیماری معمولا با تب، گلودرد و یا درد گردن همراه است و انواع مختلفی دارد ازجمله:

• • • پس از زایمان : از هر ده خانم یک یا دو نفر بعد از بارداری به این نوع می‌شوند که یک تا دو ماه طول می‌کشد. در این حالت به مدت چند ماه نارسایی وجود دارد و معمولا پس از از این مدت برطرف خواهد شد.
    • پنهان: شبیه به نوع قبلی است ولی ربطی به بارداری ندارد و در این عارضه تیروئید دچار التهاب میشود و هورمون اضافی تولید می‌کند در حالی که دردی در این ناحیه وجود ندارد.
    • نیمه حاد: در این بیماری غده به صورت ناگهانی و دردناک ملتهب می‌شود بدون اینکه علت آن مشخص باشد و معمولا بعد از چند ماه بهبود پیدا می‌کند امّا شاید تا مدتی بعد از آن تیروئید نارسایی داشته باشد.

• بیماری گریوز:

 این بیماری شایع ترین دلیل پرکاری تیروئید است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن نوعی پادزهر تولید کند که باعث افزایش تولید هورمون تیرویید می شود که معمولا ارثی و بیشتر خانم‌های جوان به آن مبتلا می‌شوند. این اختلال با عواملی مانند: عفونت، سیگار، ویروس، استرس و… تشدید می‌شود و تشخیص آن با روش‌های پزشکی هسته‌ای ، آزمایش خون و اسکن تیروئید، انجام می‌شود.

• برآمدگی‌های تیروئید (گواتر سمی):

ممکن است چند توده درغده تیروئید رشد کنند و باعث برآمدگی آن شوند و در نتیجه آن تولید هورمون و میزان آن در خون افزایش می‌یابد که به آن گواتر سمی می گویند.

• مصرف یُدِ اضافه:

مصرف بیش از حد ید چه از طریق خوردن مواد غذایی و نوشیدنی حاوی این ماده و چه از طریق مصرف بعضی از داروهای حاوی ید (مانند داروهای تپش قلب) ممکن است باعث پرکاری تیروئید شود.

 

آیا پرکاری تیروئید خطرناک است

پرکاری تیروئید یکی از خطرناک ترین بیماری ها محسوب می شود و اگر درمان نشود عوارض بسیاری دارد و می تواند باعث ایجاد بیماری های ثانویه  نظیر مشکلات چشمی و پوستی ، قلبی ،مشکلات عاطفی و روحی و ... در بدن شود. در ادامه با روش های تشخیص این بیماری آشنا می شویم.

تشخیص پرکاری تیروئید

پزشکان متخصص این حوزه با تجربه و دیدن نمونه های زیادی از عوامل تیروئید و با تکیه بر بررسی سوابق پزشکی ، معاینه و انجام تست‌های آزمایشگاهی مانند تست های کاهش وزن، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، بیرون زدگی چشم‌ها و بزرگ شدن تیروئید میتواند این بیماری را به خوبی تشخیص دهند و روش درمانی منظمی را برای شما تعریف کنند.

انواع آزمایش پرکاری تیروئید عبارت اند از :

۱. آزمایش TSH 
۲. اسکن تیروئید
۳. آزمایش کلسترول
4. سونوگرافی تیروئید
۵. آزمایش تری گلیسرید
۶. سی تی اسکن و ام آر آی
۷. آزمایش T4 ،T4 Free و T3 

 

عوارض پرکاری تیروئید چیست؟

در این بیماری بدلیل اینکه غده تیروئید بیش از حد هورمون ترشح میکند میتواند مشکلاتی در تمام اندام های بدن ایجاد کند از جمله:

• مشکلات بارداری
  پرکاری تیروئید با افزایش متابولیسم بدن معمولا باعث زایمان‌های زودرس، نوزاد نارس، مسمومیت بارداری، سقط جنین و… می‌شود و همچنین باعث افزایش فشارخون در زمان حاملگی که ممکن است منجربه مرگ مادر شود.
• مشکلات قلبی
  در صورت درمان نشدن پرکاری تیروئید، هورمون های اضافی تیروئید در خون ، ضربان قلب را به شکل غیرطبیعی بالا برده و در موارد حاد ممکن است به سکته قلبی ختم شود. این عارضه هم‌چنین می تواند باعث بروز مشکلات خطرناک دیگر قلبی از جمله : نارسایی احتقانی، ایست قلبی، بی نظمی در ریتم قلب، انقباض عضلات قلبی و… شود. در نارسایی احتقانی ، قلب نمی تواند خون کافی برای نیاز های بدن را ، به گردش در آورد.

•  پوکی استخوان
  پرکاری تیروئید باعث دفع کلسیم از طریق ادرار و مدفوع می شود در نتیجه کلسیم کافی به استخوان های بدن نمی رسد که باعث کاهش کلسیم در استخوان ها شده و در صورت درمان نشدن منجر به پوکی و شکنندگی استخوان ها میشود.
• مشکلات چشمی
  یکی دیگر از عوارض خطرناک پرکاری تیروئید مشکلات چشمی و به اصطلاح چشم تیروئیدی است که ممکن است منجر به کوری شود.
  • • علائم این بیماری شامل موارد زیر می باشد : 
    • احساس خشکی و ریگ دار بودن چشم ها
    • حساسیت به نور
    • ریزش اشک
    • تاری دید و دوبینی
    • قرمزی
    • پلک های قرمز ، متورم یا پلک های به عقب کشیده شده
    • چشم های بر آمده یا محدب
• پوست قرمز و ورم کرده
  در بعضی افراد مواردی مانند قرمزی و ورم کردن پوست به خصوص در ناحیه پا دیده شده است.
• طوفان تیروئیدی
  در بعضی موارد پرکاری تیروئید میتواند باعث ایجاد تب بالا، ریتم تند قلب، اسهال، استفراغ، بی قراری و لرزش بدن شود در این موارد ممکن است نارسایی قلبی و یا سکته قلبی اتفاق بیافتد و ممکن است بیمار جان خود را از دست بدهد. این عارضه در افرادی که برای پرکاری تیروئید تحت درمان بوده اند و درمان خود را متوقف کرده اند و یا افرادی که درمان به آنها پاسخ گو نبوده و یا بیمارانی که دچار عفونتی شده باشند رخ می دهد.
• اگزوفتالمی
  بیماری چشمی اگزوفتالمی یكی از مشكلاتی است كه در افراد مبتلا به تیروئید پركار دیده می‌شود و در واقع یک واکنش ایمنی بدن است که در آن کره چشم نسبت به حالت طبیعی خود بزرگتر، درخشانتر و مقداری جلوتر می‌آید وهمچنین فاصله بین دو پلک افزایش می یابد.

این بیماری در صورت درمان نشدن به مرور زمان موجب کاهش بینایی افراد می شود. بهترین راه برای تشخیص اگزوفتالمی انجام سی‌تی‌اسكن و ام‌آر‌آی است. در مراحل اولیه چشم متورم و قرمز می شود که با داروهای کورتنی قابل درمان است و چشم به حالت اولیه خود بازمی‌گردد.در مراحل پیشرفته گاه یک چشم جلوتر می اید و چشمها نامتقارن می شود و ممکن است به مرور زمان چشم دوم هم درگیر شود. این مشکلات با درمان دارویی و درمان پرکاری تیروئید و در بیشتر مواقع با جراحی و برداشتن غده حدقه چشم ، قابل درمان است. اضطراب و استرس، مصرف سیگار و خستگی، عوارض این بیماری را تشدید می‌کند و معمولا به بیماران توصیه می شود، خوب بخوابند، سیگار نکشند و عوامل استرس زا را از زندگی خود حذف کنند.

درمان پرکاری تیروئید

• درمان به کمک ید رادیواکتیو
  به کمک این درمان می‌توان سلول‌هایی را که هورمون تولید می‌کنند از بین برد.
  • • عوارض جانبی این درمان عبارتند از:
      • گلودرد
      • خشکی دهان
      • خشکی چشم
      • تغییر حس چشایی
• درمان دارویی
  داروهای ضد تیروئید مثل متی مازول یا کاربی مازول از تولید هورمون‌ها توسط تیروئید جلوگیری می‌کنند. 
• جراحی 
  در جراحی تیروئید بخشی از غده تیروئید برداشته می‌شود. بعد از جراحی بیمار باید داروهایی را برای جلوگیری از ابتلا به کم کاری تیروئید مصرف کند.  بهمچنین بیمار باید رژیم غذایی سرشار از سدیم و کلسیم در پیشگیری از ابتلا به پرکاری تیروئید مصرف کند و برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان باید مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را در برنامه خود قرار دهد.

رژیم غذایی پرکاری تیروئید

به افرادی که پرکاری تیروئید دارند توصیه می شود تا جای ممکن مصرف ید را محدود کنند و رژیم غذایی سالمی داشته باشند به همین منظور مصرف مواد غذایی مانند سبزیجات خانوادهٔ کلم (از قبیل کلم، گل کلم، کلم قمری، کلم بروکلی و بروکسل)، اسفناج ، شلغم ، هویج ، کرفس، فلفل سبز، جعفری ، بادام‌زمینی و سویا ، هلو ، زردآلو، سیب، زغال‌اخته، گریپ‌ فورت و آناناس، گلابی، انبه ، کیوی ، شیر، تخم‌مرغ ، گوشت قرمز، گوشت ماکیان وماهی و ترکیب غلات و حبوبات و همچنین مصرف مکمل‌های غذایی کلسیم و ویتامین C، ویتامین B کمپلکس و بطور کلی استفاده از مولتی‌ویتامین و مولتی‌مینرال به آنها توصیه میشود. همچنین آنها باید از مصرف لبنیات پر چرب ، شکر ، کافئین ، غذاهای سرخ شده و محصولات فرآوری شده اجتناب کنند.