عفونت ادراری چیست : علت، عوارض، درمان

عفونت ادراری به ایجاد عفونت در هر یک از بخش های دستگاه ادراری می گویند که شامل کلیه، مثانه، حالب و پیشابراه (مجاری ادراری) می شود. 

این بیماری در افراد مختلف به خصوص کودکان، سالمندان و بیماران مبتلا به دیابت، بسیار رایج است. همچنین در خانم ها به دلیل ساختار مجاری ادرار، شایع تر است.

در این پست از داکتاپ، قصد داریم به بررسی عفونت ادراری، علت بروز آن، علائم، عوارض و درمان آن اشاره کنیم.

با ما همراه باشید...

ابتلا به عفونت ادراری چقدر شایع است؟

در زنان احتمال ابتلا به عفونت ادراری زیاد است. برخی کارشناسان احتمال ابتلا به یک مرتبه عفونت ادراری در زنان در تمام طول عمر را یک به دو (50%) می دانند و بسیاری از زنان هم دچار عفونتهای مکرر می شوند.

در بین مردان یک نفر از هر ده نفر حداقل یک مرتبه دچار عفونت ادراری در طول عمر خود می شود. 

نشانه ها و علائم عفونت ادراری چیست؟

علائم و نشانه های عفونت ادراری به صورت زیر است: 

• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• دفعات زیاد نیاز به ادرار کردن یا فوریت آن حتی زمانی که مقدار ادرار کم است
• کدر، تیره، خونی یا عجیب بودن بوی ادرار
• احساس خستگی
• در موارد شدید تب یا لرز (مثلا ممکن است زمانی که عفونت به کلیه رسیده است این علامت را تجربه کنید)
• درد یا فشار در کمر یا پایین شکم

  

انواع عفونت ادراری چیست؟

عفونت در هر بخشی از دستگاه ادراری ممکن است ایجاد شود. عفونت هر عضو دستگاه ادراری، نام متفاوتی دارد. بر این اساس انواع عفونت ادراری عبارتند از: 

• سیستیت یا عفونت مثانه: ممکن است به دفعات احساس نیاز به دفع ادرار داشته باشید یا هنگام ادرار کردن، درد یا سوزش داشته باشید. همچنین درد پایین شکم و رنگ کدر یا خونی ادرار نیز میتواند از علائم این وضعیت باشد اگر چه در بسیاری از موارد اتفاق نمی افتد.
• پیلونفریت یا عفونت کلیه: این وضعیت میتواند باعث تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ و درد بالای کمر یا پهلوها شود.
• اورتریت یا عفونت حالب: این وضعیت باعث احساس سوزش یا دفع چرک در هنگام دفع می شود.  

چه عواملی باعث عفونت ادراری می شوند؟

به دلیل احتمال ابتلا به عفونت ادراری در هنگام خشک کردن ناحیه تناسلی پس از دفع در زنان، به آنها توصیه می شود پس از دفع ادرار یا مدفوع، دستمال توالت را از جلو به عقب (به سمت مقعد) بکشند تا احتمال آلوده کردن دهانه مجرای ادرار به باکتریهای محدوده مقعد کاهش یابد.

پیشابراه (مجرای خروجی ادرار) لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می کند و نزدیک به مقعد قرار دارد. باکتریهای روده بزرگ از جمله باکتریهای خطرناکی مانند E.Coli گاهی اوقات همراه دستمال توالت از مقعد وارد مجرای ادرار می شوند و از آنها به مثانه می رسند. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است به کلیه ها سرایت کند. 

زنان مجرای پیشابراه کوتاهتری نسبت به مردان دارد به همین علت باکتریها راحت تر به مثانه شان میرسند. همچنین رابطه جنسی میتواند باکتریها را وارد مجرای ادرار کند. 

برخی از زنان به دلیل ژنتیک، بیشتر دچار عفونت ادراری میشوند. شکل دستگاه ادراری در آنها به صورتی است که احتمال عفونت را افزایش میدهد. 

زنانی که دیابت دارند بیشتر در خطر عفونت ادراری قرار دارند چون سیستم ایمنی شان ضعیف شده و مقابله با عفونت در بدن آنها سخت تر است. 

عوامل دیگری که در بروز عفونت ادراری میتوانند نقش داشته باشند عبارتند از: 

• تغییرات هورمونی
• ام اس (M.S)
• هر چیزی که بر جریان ادرار تاثیر بگذارد مانند سنگ کلیه، سکته مغزی یا جراحت های نخاعی  

عفونت ادراری چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر مشکوک هستید که عفونت ادراری دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. آزمایش ادرار وجود باکتری های عامل عفونت ادراری را مشخص می کند. 

اگر مرتبا دچار عفونت ادراری می شوید، دکتر وجود مشکل در دستگاه ادراری تان را بررسی می کند .

احتمالا سونوگرافی، گاهی اوقات سی تی اسکن (CT-Scan) یا ام آر آی (MRI) نیز ممکن است توصیه شود. ممکن است برای مشاهده داخل مثانه از سیستوسکوپی استفاده شود. در سیستوسکوپی، یک لوله باریک حاوی لامپ و دوربین از مجرای ادرار وارد مثانه می شود. 

روشهای درمان عفونت ادراری چیست؟

اگر پزشک عفونت ادراری را تایید کند، معمولا ابتدا آنتی بیوتیک برای درمان تجویز می شود. همیشه یادتان باشد در صورتی که دکتر برایتان یک دوره داروی ضد باکتری (آنتی بیوتیک) تجویز کرده است باید کل دوره را طبق دستور پزشک کامل کنید، حتی اگر فکر می کنید دیگر خوب شده اید و نیازی به ادامه دادن مصرف دارو ندارید. چون از زمانی که احساس بهبودی میکنید تا زمانی که واقعا تمامی باکتریها ریشه کن شوند، مدتی فاصله وجود دارد.

اگر با احساس بهبودی دیگر دارو را مصرف نکنید، باکتریها کامل از بین نمیروند و پس از مدتی دوباره عفونت ایجاد می کنند. 

همچنین باید مایعات فراوان بنوشید. مصرف زیاد مایعات به شسته شدن باکتریها از بدن کمک می کند. 

ممکن است برای آرام کردن درد، مسکن یا گرما دهی (مثلا با کیسه آب گرم) نیز توصیه شود. 

اغلب برای جلوگیری از عفونت ادراری یا درمان آن، آب کرنبری (Cranberry) که میوه ای شبیه به زغال اخته است اغلب مفید است. این میوه قرمز رنگ از خانواده توت، حاوی تانن است که از چسبیدن باکتری E.Coli به دیواره مثانه جلوگیری می کند. این باکتری شایعترین عامل عفونت ادراری است. با این حال تحقیقات هنوز مشخص نکرده اند کرنبری چقدر در کاهش عفونت ادراری موثر است. 

محققان به دنبال راههای جدید درمان و پیشگیری از این وضعیت هستند از جمله ساخت واکسن و چیزهایی که سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. 

عفونت ادراری مکرر یا مزمن

اگر مردی دچار عفونت ادراری شود، احتمال این که دوباره به آن مبتلا شود زیاد است. در بین زنان حدود یک نفر از هر پنج نفر دچار عفونت ادراری مرتبه دوم می شوند و برخی هم مرتبا دچار آن می شوند. 

در بیشتر موارد هر عفونت، توسط یک نوع یا گونه متفاوت باکتری ایجاد میشود. اما برخی باکتریها رشد کرده و کلونی باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک تشکیل میدهند. این باکتریهای مقاوم، میتوانند عفونت مکرر ایجاد کنند. 

درمان عفونت ادراری مزمن چیست؟

اگر سه مرتبه یا بیشتر از آن در سال دچار عفونت ادراری میشوید، موضوع را با پزشک در میان بگذارید. گزینه های درمانی شامل موارد زیر هستند: 

• دوز پایین آنتی بیوتیک طی یک مدت طولانی برای جلوگیری از عفونتهای مکرر
• یک دوز آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی که یک عامل شایع عفونت ادراری است
• آنتی بیوتیک به مدت یک تا دو روز در هر مرتبه که علائم بروز میکنند
• درمان پیشگیرانه غیر آنتی بیوتیکی

راه های پیشگیری از عفونت ادراری چیست؟

با رعایت نکات زیر می توانید تا حد زیادی جلوی ابتلا به عفونت ادراری را بگیرید: 

• به محض این که احساس دفع ادرار دارید، به توالت بروید و مثانه خود را خالی کنید. برای بیرون آمدن از توالت عجله نکنید، بگذارید مثانه تان کامل خالی شود.
• پس از دفع، دستمال توالت را از جلو به عقب بکشید.
• مقدار زیادی آب در طول روز بنوشید.
• سعی کنید به جای استفاده از وان حمام، از دوش بیشتر استفاده کنید.
• از هر گونه مواد معطر در ناحیه تناسلی استفاده نکنید، خواه دستمال توالت باشد یا کرم و لوسیون و شامپو. این مواد باعث تحریک بافتها میشوند.
• ناحیه تناسلی خود را پیش از رابطه جنسی بشویید.
• پس از مقاربت جنسی، ادرار کنید تا هر گونه باکتری که ممکن است وارد پیشابراه شده باشند، شسته و خارج شوند.
• اگر از کاندومهای بدون لوبریکانت، اسپرم کش یا دیافراگم برای پیشگیری از بارداری استفاده میکنید، ممکن است بهتر باشد به روش دیگری روی بیاورید. دیافراگم احتمال رشد باکتریها را افزایش میدهد، کاندومهای بدون لوبریکانت و اسپرم کش ها، دستگاه ادراری را تحریک میکنند و در کل همه این موارد احتمال بروز عفونت ادراری را افزایش میدهند. 
  ناحیه تناسلی را با پوشیدن لباس زیر نخی (پنبه ای) و راحت، خشک نگه دارید. لباس زیر یا شلوارهای تنگ و چسبان به خصوص اگر از جنس پلاستیک باشند باعث تعریق و محبوس شدن رطوبت در ناحیه تناسلی میشوند در نتیجه محیطی عالی برای رشد باکتریها فراهم می آورند.

اگر علائمی دارید که شما را به عفونت ادراری مشکوک کرده است، به پزشک مراجعه کنید تا پیش از پیشرفت عفونت و پیچیده تر شدن وضعیت با درمانهای ساده، مشکل برطرف شود. 

Source: Webmd.com