آنیزوسیتوز (Anisocytosis) به اختلالی اشاره دارد که در آن گلبول های قرمز خون هم اندازه نیستند یا اندازه آنها طبیعی نیست. آنیزوسیتوز می تواند خود علامتی برای اختلالات خونی به شمار آید.
در لغت، آنیزو به معنی نابرابر است و سیتوز اشاره به جنبش ویژگی یا تعداد سلول ها دارد. آنیزوسیتوز عبارتی کلی است، زیرا چندین حالت و اندازه مختلف برای نابرابری میان گلبول‌های قرمز خون وجود دارد.
آنیزوسیتوز معمولا در افرادی که دچار کم خونی فقر آهن یا آنمی هستند بیشتر به چشم می خورد. آهن عمدتاً در گلبول‌های قرمز که وظیفه حمل و ذخیره اکسیژن در خون را بر عهده دارند ذخیره می شود. فقدان آهن در خون منجر به کاهش تعداد گلبول های قرمز می‌شود.
ارتباط آنیزوسیتوز با کم خونی و انواع آن
به دلیل همراه شدن آنیزوسیتوز با آنمی، اغلب این اختلال را با کم خونی یا آنمی معرفی کنند و انواع آنیزوسیتوز را نیز با دسته بندی انواع کم خونی توضیح می دهند.
بر این اساس سه نوع آنیزوسیتوز به شرح زیر تعریف می شود:
- آنیزوسیتوز ماکروسیتیک یا ماکروسیتوز که در آن گلبول های قرمز خون بزرگتر از اندازه طبیعی خود هستند.
- آنیزوسیتوز نورموسیتیک که در آن گلبول های قرمز خون دارای اندازه نرمال بوده ولی فرد از لحاظ تعداد گلبول های قرمز دچار کمبود است.
- آنیزوسیتوز میکروسیتیک یا میکروسیتوز که در آن گلبول های قرمز کوچکتر از حد نرمال هستند.
علائم آنیزوسیتوز
بسیاری از علائم آنیزوسیتوز به دلیل کاهش سطح اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام های بدن بروز پیداکرده و شامل موارد زیر است:
- ضعف و خستگی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
- دست و پاهای سرد
- پوست کم رنگ یا رنگ پریدگی
- درد قفسه سینه
علت آنیزوسیتوز چیست؟
هماهنطور که قبلا درباره ارتباط آنیزوسیتوز با کم خونی گفته شد، این بیماری معمولا در نتیجه کم خونی اتفاق می افتد. به همین خاطر تعداد زیادی از علل آن به انواع مختلف کم خونی بر می گردد.
- علت های آنیزوسیتوز که با کم خونی مرتبط هستند
- کم خونی فقر آهن: به علت از دست دادن خون ، زایمان ، حاملگی ، رژیم غذایی نامناسب، جراحی بای پس معده به وجود میاد. این کم خونی معمولا موجب آنیزوسیتوز میکروسیتیک می گردد.
- کم خونی سلول داسی شکل: این بیماری ژنتیکی است و باعث می شود گلبول های قرمز خون یا RBC به شکل هلال و غیرطبیعی باشند.
- تالاسمی: یک بیماری ارثی است که موجب تولید هموگلوبین غیر طبیعی شده و معمولا منجر به آنیزوسیتوز میکروسیتیک می شود.
- کم خونی همولیتیک: یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه گلبول های قرمز خون را تخریب می کند. این نوع کم خونی می تواند به علت بیماری های خود ایمنی، عفونت و یا به صورت ارثی باشد.
- کم خونی مگالوبلاستیک: هنگامی که گلبول های قرمز خون کمتر از حد طبیعی و اندازه آنها بزرگتر از حد طبیعی باشد رخ می دهد. این نوع کم خونی به علت کمبود ویتامین B۱۲ یا اسیدفولیک به وجود می آید و باعث آنیزوسیتوز ماکروسیتیک می گردد.
- دیگر بیماری ها و اختلالات که از علت های آنیزوسیتوز هستند
- سندرم میلودیسپلاستیک
- بیماری مزمن کبدی
- اختلالات تیروئید
- بیماری قلبی عروقی
- برخی سرطان ها
در کنار موارد گفته شده، بعضی داروهای شیمی درمانی نیز می توانند علت آنیزوسیتوز باشند.
تشخیص آنیزوسیتوز
تشخیص آنیزوسیتوز به طور معمول با آزمایش خون انجام می شود. اما در کنار آزمایش خون، تست های دیگری نیز برای تشخیص موجود است که وابسته به صلاحدید پزشک معالجتان به شما پیشنهاد خواهند شد.
- تشخیص آنیزوسیتوز با CBC
آزمایش شمارش کامل سلولهای خونی یا CBC، آزمایشی کلی و ساده است که نمایانگر نسبتاً خوبی از وضع کلی سلامت بدن است. در این آزمایش تعداد سلول های مختلف خونی شمارش می‌شوند.
RDW (Red cell distribution width) در این آزمایش معیاری است که اختلاف اندازه و حجم گلبول های قرمز را می سنجد و برای تشخیص اولیه آنیزوسیتوز می تواند بکار رود. مقدار RDW به طور نرمال زیر ۱۵% است، و هرگاه میزان آن بالا رود نشان دهنده آنیزوسیتوز است.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه این آزمایش و تفسیر آن می توانید مقاله تفسیر آزمایش CBC را مطالعه کنید.
مقادیر و تفسیرهای مختلف برای RDW به شرح زیر می باشد:
- اگر RDW بین ۱۸-۱۵% باشد، آنیزوسیتوز ۱ + است.
- اگر RDW بین ۲۲-۱۸% باشد، آنیزوسیتوز ۲ + است.
- اگر RDW بیش از ۲۲% باشد، آنیزوسیتوز ۳ + است.
وقتی در جواب آزمایش بیمار، هیپوکروم میکروسیتیک آنمی وجود داشته باشد، دو تشخیص افتراقی داریم :
- آنمی فقر آهن
- تالاسمی مینور
حال اگر RDW بالا باشد (بیشتر از 15%)، به نفع فقر آهن و اگر پایین باشد به نفع تالاسمی مینور است.
در برخی مقالات RDW بالا بعنوان یک اخطار اولیه برای شروع یک کم خونی فقر آهن است.
حال اگر MCV یا حجم متوسط گلبول‌های قرمز بالا باشد و RDW هم بالا باشد:
- RBC ها ماکروسیتیک هستند
- اختلاف در اندازه‌ها هست.
تشخیص افتراقی مطرح شده کم خونی مگالوبلاستیک خواهدبود.
حال اگر MCV بالا ولی RDW طبیعی باشد:
- RBC ها ماکروسیتیک هستند
- اختلاف در اندازه ندارند.
تشخیص‌های افتراقی مطرح شده به شرح زیر خواهدبود:
- Aplastic anemia
- Anemia of liver dix
- سایر آزمایشات تشخیص آنیزوسیتوز
- آزمایش سطح آهن سرم
- آزمایش فریتین
- آزمایش ویتامین B-12
- آزمایش فولات
- بررسی اسمیر خون و نابرابر شدن اندازه گلبول های قرمز خون (RBC)
در صورتی که در آزمایش شما نشانه ای از ابتلا به اختلال آنیزوسیتوز داشته باشد، احتمالا پزشک از شما سوالاتی در مورد تغذیه، سابقه بیماری های ارثی در خانواده و داروهای مصرفی خواهد پرسید. همچنین در صورت لزوم از شما خواهد خواست تا آزمایشات بیشتری انجام دهید.
معنی آنیزوسیتوز مثبت در آزمایش
ممکن است بعد از گرفتن برگه نتایج آزمایش خونتان مشاهده کنید که مقابل Anisocytosis علامت مثبت زده شده است و در مورد معنای آن نگران شوید. توجه داشته باشد آنیزوسیتوز مثبت به تنهایی نگران کننده نبوده و نیاز است تا شما در این زمینه با پزشکان متخصص مشورت کنید.
برای تفسیر نتایج آزمایش خونتان و مشاوره در زمینه آنیزوسیتوز مثبت می توانید از متخصصان داخلی و همچنین پزشکان فوق تخصص خون و سرطان کمک بگیرید.
درمان آنیزوسیتوز
آنیزوسیتوز به علل گوناگون ایجاد می شود و برای درمان آن حتما باید علت به وجود آمدن این مشکل را دانست. با توجه به اینکه شایع ترین علت آنیزوسیتوز کم خونی است، می توان درمان های معمول را برشمرد.
کم خونی به طور معمول ناشی از کمبود آهن و یا ویتامین می باشد. پس می توان با بالا بردن آهن خون و تغییر در رژیم غذایی این مشکل را درمان کرد. مصرف مکمل های آهن نیز یکی از راه های جبران فقر آهن خون است اما مصرف آن حتما باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد.
1) درمان آنیزوسیتوز با تغذیه
مواد غذایی خون ساز که برای درمان کم خونی و آنیزوسیتوز پیشنهاد می شوند، شامل موارد زیر هستند:
- سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج
- برنج قهوه ای
- حبوبات و لوبیا
- آجیل
- گوشت و ماهی
- تخم مرغ
- میوه خشک شده
- چغندرو هویج
- کشمش
- انار ، آلو ، زرد آلو ، موز ، پرتقال
2) دیگر درمان های آنیزوسیتوز
- در اغلب بیمارانی که به تالاسمی و یا کم خونی داسی شکل مبتلا هستند، انتقال خون یک روش درمانی پرکاربرد است.
- داروهای مکمل و ویتامین ها
Source: MedicalNewsToday
دیدگاه ها