انواع سردرد، علت و درمان آن

به جرئت میتوان گفت تقریباً همه ی انسان ها حداقل یک بار سردرد را تجربه کرده اند. این درد آزاردهنده بیشتر اوقات بدون دلیلی واضح و در موقعیت های حساس ظاهر میشود، تمام هوش و حواس ما را به خود مشغول میکند و اجازه نمیدهد از لحظه لذت ببریم، حتی انجام دادن ساده ترین فعالیت ها را عذاب آور میکند. 

سردرد انواع گوناگونی دارد و با شدت های متفاوت در هر بخشی از سر ممکن است ظاهر شود. این که حدوداً در کدام قسمت از سر درد را احساس میکنید، اطلاعات بسیار مفیدی درباره ی درمان یا پیشگیری از وقوع آن میدهد. احساس درد در قسمت پیشانی، شقیقه ها، پشت چشم ها، اطراف بینی و پشت سر شایع ترین محل ها در سردردهای روزمره است که هر کدام دلیل خاص خود را دارد. باید در نظر داشته باشید که از نظر علمی سردرد ناشی از حسگرهای بافت خود مغز نیست، بلکه به طور عمده ناشی از التهاب بافت هایی است که مغز را در برگرفته اند. در ادامه انواع سردرد و دلیل وقوع آن را بررسی خواهیم کرد.

با توجه به معیارهای متنوعی می توانیم سردردها را در دسته های متعددی قرار دهیم. اما در رایج ترین شیوه دسته بندی که توسط انجمن بین المللی سردرد منتشر شده است، سردردها را در دو دسته عمده سردردهای اولیه و سردردهای ثانویه قرار گرفته میشوند.

سردردهای اولیه:

اینگونه سردردها در اثر وقایع ناگهانی اتفاق می افتند. یعنی به دلیل یک عامل خارجی که ساختار و بافت های اطراف مغز به آن حساس است، درد ایجاد میشود. این عامل خارجی میتواند یک فعالیت ورزشی شدید، اضطراب، بوی غذا و ... باشد. مانند سردرد میگرنی، سردرد تنشی یا سردرد خوشه ای.

• سردرد میگرنی:

  سردردهای میگرنی دومین سردرد شایع میان افراد است و معمولاً از طریق ژنتیک به ارث میرسد. محرک میگرن میتواند غذاهای تند، بوهای شدید مثل عطر، نور شدید یا صدایی بلند باشد گاهی اوقات حملات میگرن بدون هیچیک از محرک های یادشده اتفاق میافتد. احساس درد در میگرن به صورت نبض دار و معمولا در یک طرف سر است و پشت چشمها را نیز درگیر میکند. هنگام حمله میگرن حساسیت به نور، بو و صدا زیاد شده و برای بهبود باید در یک اتاق تاریک و ساکت استراحت کنید. مدت زمان این سردرد میگرنی از چهار ساعت تا سه روز ممکن است طول بکشد. حالت تهوع و استفراغ نیز احتمالاً در این زمان میگرن به سراغ شما بیاید. داروهای مسکن درد میگرن را آرام میکند اما برای درمان دائمی جلسات بیوفیدبک پیشنهاد شده است.

• سردرد تنشی:

  سردرد تنشی رایج ترین نوع سردرد است. شدت آن اغلب کمتر از میگرن است و در عصر یا غروب شروع میشود. محل آن معمولاً در پشت سر و محل اتصال سر و گردن است. فعالیت های فیزیکی شدید، فشار روی عضلات گردن یا استرس و فشار روانی عوامل اصلی سردرد تنشی هستند. برای این سردرد نیز مسکن های ساده تجویز میشود و برای بهبودی کامل باید به استراحت بپردازید.

• سردرد خوشه ای:

  سردرد خوشه ای به صورت بازه های زمانی یک ربع تا سه ساعته طول میکشد و تعداد حملات آن تا هشت بار در یک روز هم میرسد. این سردرد علائم ظاهری بیشتری نسبت به دو نوع سردرد قبلی دارد. زیرا محل درد در سردرد خوشه ای قرمز و متورم میشود و ممکن است افتادگی پلک نیز ایجاد کند آبریزش بینی، جوش صورت نیز گزارش شده است. شکل درد به صورت تیر کشیدن یا سوزن سوزن شدن است و در یک طرف سر اتفاق می افتد. هیچ دلیل مشخصی برای این نوع سردرد پیدا نشده اما ژنتیک، مصرف الکل و سیگار میتواند آن را تشدید کند.
  
  

• سردرد سینوسی:

  عفونت و ضعف در سینوس ها می تواند مشکلات زیادی را برای شما ایجاد کند، به ویژه در فصل زمستان و تابستان. اگر سینوسهای ضعیفی داشته باشد باد کولر در تابستان و هوای سرد و باد در زمستان شما را به دردسر می اندازد. این سردرد با مراقبت و قرار نگرفتن در معرض باد قابل پیشگیری است و با مسکن آرام میشود. تشخیص سینوس های عفونی با عکس سیتی اسکن انجام میشود.

• سردرد کافئین:

  اگر از آن دسته افرادی هستید که حداقل روزی یک بار قهوه میل می کنید، احتمالاً تا الان به این سردرد مبتلا شده اید یا مبتلا خواهید شد. وقتی قهوه می نوشید رگ های خونی شما در اثر کافئین به صورت موقتی منقبض شده و شما احساس درد میکنید. موثرترین راه برای جلوگیری از این نوع سردرد، کاهش مصرف قهوه و کافئین است. 

• سردرد آلرژی:

  اگر حساسیت فصلی دارد یا به ماده خوراکی خاصی آلرژی دارید، قطعا سردرد را به همراه آنها تجربه کرده اید. این سردرد به همراه آبریزش بینی، آبریزش از چشم و خارش اعضای صورت است. برای پیشگیری از این سردرد بهتر است از داروهای ضد سردرد مثل آنتی هیستامین و کورتیزون استفاده کنید و در معرض محرک های حساسیت زا قرار نگیرید.
   

سردرد ثانویه:

سردردهای ثانویه بسیار جدی تر از سردردهای اولیه هستند و در برخی موارد نشان دهنده مشکلات و خطرات مهمتری در بدن هستند. وقتی عوامل بیرونی اعصاب حساس به درد را تحریک کنند، سردردهای ثانویه ایجاد میشوند. شرایط ایجاد کننده سردردهای ثانویه بسیار متفاوت از سردردهای اولیه است. این عوامل عبارتند از:

• مصرف بیش از حد الکل
•  تومورهای درون مغز
•  پاره شدن رگ خونی در مغز
•  خونریزی در مغز
•  انسداد رگ های خونی مغزی به دلیل لخته های خون
•  مسمومیت و خفگی در اثر مونوکسید کربن
•  آنفولانزا و بیماریهای ویروسی
•  ضربات ناگهانی و شدید به سر
• کم آبی شدید بدن
•  حمله های عصبی و پانیک
•  سکته و اعتیاد دارویی و مقاومت دارویی 
  
  

سردردهای ثانویه نشان دهنده خطرات شدیدی در بدن هستند که در صورت بی توجهی به آن، ممکن است آسیب های جدی به شما وارد شود. پس بهتر است در صورت تجربه سردردهایی که در ادامه گفته میشود، به پزشک مراجعه کنید.

• سردرد رعد و برق:

  سردرد رعد و برق، بدترین و دردناکترین در میان همه ی انواع سردرد هاست. درد فلج کننده آن در کمتر از یک دقیقه به اوج خود میرسد و حداکثر تا پنج دقیقه ادامه پیدا میکند. این سردرد نشانه ای از وضعیت بسیار خطرناک و کشنده ای است که در داخل بدن در حال وقوع است. مثل خونریزی در داخل مغز، مننژیت و آپوپلکسی هیپوفیز.
  

  اگر چنین درد غیرقابل تحملی را احساس کردید، هر چه سریعتر خود را به مراکز درمانی برسانید.

• سردرد بازگشتی:

  این رایجترین سردرد ثانویه است و به وخامت سردرد رعد و برق نیست. این سردرد از صبح آغاز شده و تا شب ممکن است طول بکشد. با مسکن میتوانید این سردرد را تحت کنترل در بیاورید، ولی با از بین رفتن اثر قرص مسکن، سردرد دوباره باز میگردد.  سردرد بازگشتی به همراه کلافگی، خواب بی کیفیت، گرفتگی بینی و سطح انرژی کم در بدن ظاهر می شود.
  
  

• سردرد گیجگاهی یا سرخرگ غول یاخته:

  به دلیل نوعی التهاب بسیار نادر در سرخرگ های بزرگ سر، این سردرد ایجاد میشود. سردرد گیجگاهی به همراه حساسیت چشم به نور، حساسیت و درد در پوست سر، درد در ناحیه فک و تاری و دوبینی است. اگر این علائم را تجربه می کنید حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم رسیدگی به این سردرد، ممکن است دچار سکته مغزی شوید یا بینایی خود را از دست بدهید.

درمان انواع سردرد:

داروهای مسکن، عضو ثابت و جدانشدنی مجموعه درمانی سردرد بوده اند. اما این داروهای ضد درد به تنهایی نمی توانند تمام بار درمان را به دوش بکشند. تغییر سبک زندگی یعنی تغذیه و رژیم غذایی سالم، خواب با کیفیت و استاندارد، تحرک کافی و ورزش، مدیریت اضطراب و آبرسانی به بدن حملات سردرد را به میزان چشمگیری کاهش میدهد. برخی بیماران به دارو و تغییر شیوه زندگی پاسخ نمی دهند. شوک های الکترومغناطیسی و درمان با نوروفیدبک و بیوفیدبک می تواند برایشان موثر باشد.

معمولاً داروهای تسکین دهنده ای که برای سردرد تجویز می شوند بدون نسخه پزشک قابل دسترسی هستند. همانند آسپیرین، ایبوپروفن، نیتروژن سدیم، استامینوفن. حتما قبل از مصرف این داروها، عوارض جانبی آن را مطالعه فرمایید.

بعضی داروها نیز برای جلوگیری از وقوع سردرد تجویز میشود و نباید با داروهای دیگر مصرف شود. مثل پروپرانول، ورامپیل، فلوناریزین.