زگیل تناسلی چیست؟

زگیل‌ها، زوائد پوستی هستند که از طریق تماس مستقیم پوست با ویروس پاپیلومای انسانی HPV و یا وسایل آلوده به این ویروس ایجاد می شود. این ویروس با تاثیر بر خارجی و سطحی‌ترین سلول‌های پوست باعث تکثیر غیر طبیعی آنها و ایجاد زگیل می شود. 

زگیل تناسلی شامل تعداد زیادی برآمدگی مُجزای باریک تا پهن و گوشتی شکل به رنگ صورتی کم‌رنگ یا قهوه‌ای روشن می باشد که بر روی پوست ظاهر می شوند. HPV در محیط‌های مرطوب رشد بیشتری دارد، بنابراین در مناطقی مانند نواحی تناسلی و کف پا بطور گسترده‌ای دیده می شود. زگیل تناسلی روی خود اندام تناسلی یعنی واژن، آلت تناسلی، دور مقعد و لگن مشاهده می شود. زگیل تناسلی که در ناحیه تناسلی ایجاد می شود نرم و زگیل های دور مقعد کمی زبر و بزرگ‌تر هستند. تفاوتی که زگیل تناسلی با دیگر انواع زگیل دارد این است که زگیل تناسلی فقط روی خود اندام تناسلی ایجاد می شود درحالی که زگیل معمولی در هر قسمتی از بدن میتواند دیده شود. بیشترین رده سنی بروز زگیل تناسلی گروه سنی 20 تا 30 است.

نکته: زگیل تناسلی علاوه بر نواحی ذکر شده (واژن، آلت تناسلی، مقعد)، در صورت داشتن ارتباط جنسی دهانی، می تواند دهان، لب‌ها، زبان و گلو را به علت رطوبت مناسبی که دارند نیز درگیر کند.

  

چه عواملی در ایجاد زگیل تناسلی موثرند؟

علت درجه یک ایجاد زگیل تناسلی، ویروس پاپیلومای انسانی HPV می باشد. HPV به دلیل قدرت سرایت بالا از طریق پوست عامل اصلی ایجاد کننده زگیل تناسلی شناخته می شود. ویروس پاپیلومای انسانی شایع‌ترین عفونت ویروسی منتقله از راه جنسی در جهان است به طوری که حتی با وجود درمان و پیشگیری‌های موثر، شیوع آن نسبت به دو دهه گذشته در جهان افزایش چشمگیری داشته است. اهمیت این ویروس زمانی مشخص می شود که در نظر داشته باشیم 77 درصد از موارد سرطان‌های رحم را در بر می گیرد. در واقع، فرم خوش‌خیم ضایعاتی که HPV ایجاد می کند، به صورت زگیل تناسلی و فرم بدخیم آن به صورت سرطان بروز می کند. 

 

انواع زگیل تناسلی

 

تاکنون بیش از 100 گونه مختلف برای HPV شناخته شده است. زوائدی که در زگیل تناسلی ایجاد می شود انواع مختلفی دارد و در همه‌ی افراد به یک شکل نیست.

 

همچنین بخوانید: تبخال تناسلی در مردان و زنان و راه های درمان و انتقال

عوامل تاثیر گذار

علاوه بر HPV، عوامل متعدد دیگری نیز وجود دارند ولی نمی توان آن‌ها را عامل قطعی در بروز زگیل تناسلی دانست، بلکه عواملی مستعد کننده هستند و احتمال ابتلا به ویروس HPV را افزایش می دهند. از این موارد می توان به سن، جنسیت ، سطح تحصیلات، نژاد، وضعیت تاهل، سن اولین تماس جنسی، شریک جنسی جدید، شریک جنسی متعدد، مقاربت محافظت نشده (استفاده نکردن از کاندوم)، سیگار کشیدن، مصرف الکل، مصرف قرص‌های ضد بارداری اشاره کرد که برخی تایید شده و برخی هنوز مورد بحث هستند.

علائم زگیل تناسلی

زگیل تناسلی علائم کلی و عمومی و همچنین علائم اختصاصی در زنان و مردان دارد.

علائم عمومی عبارتند از:

• زگیل تناسلی به صورت گروه‌های چندتایی بهم پیوسته دیده می شود.
• زوائدی برجسته و گوشتی شکل و بدون درد
• احساس سوزش و خارش در محل زگیل‌ها
• حساسیت در محل زگیل‌ها
• در صورتی که زگیل در ناحیه مجرای ادراری (پیشابراه) باشد علائمی مانند سوزش ادرار، درد و خونریزی دارد.

 

زگیل تناسلی در مردان

 نواحی که زگیل تناسلی در آلت تناسلی آقایان روی نوک آلت، روی بدنه آلت، روی کیسه بیضه، مقعد و حتی در مجرای ادراری دیده می شود. گاهی در زیر پوست آلت افرادی که ختنه نکرده‌اند هم مشاهده می شود. گاهی ممکن است زگیل تناسلی با موهای این ناحیه پوشیده شوند. این زگیل‌ها در صورتی که روی بدنه آلت ایجاد شوند، به صورت توده‌هایی نرم و برجسته با سطحی هموار دیده می شوند. در حالی که این زگیل‌ها در ناحیه مقعد بزرگ‌تر و زبرتر هستند.

  

زگیل تناسلی در زنان

 نواحی که زگیل تناسلی در دستگاه تناسلی زنان دیده می شود شامل مهبل (لب کوچک و بزرگ واژن)، داخل کانال واژن، دهانه رحم، فضای پرینه (بین واژن و مقعد) و مقعد می باشد. زگیل تناسلی می تواند باعث ایجاد تغییر در میزان ترشحات واژن شود.

  

راه‌های انتقال زگیل تناسلی

زگیل تناسلی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی است که از طریق تماس پوستی منتقل می شود. بطور مثال در صورت داشتن مقاربت خطرناک و محافظت نشده و همچنین داشت رابطه جنسی با شریک جنسی متعدد احتمال انتقال آن زیاد است. همچنین می تواند از طریق لباس زیر آلوده به HPV و یا وسایلی مانند تیغ نیز منتقل شود. همچنین ممکن است از دستگاه تناسلی به دهان و از دهان آلوده به HPV به دستگاه تناسلی منتقل شود. گاهی اوقات از مادر مبتلا به زگیل تناسلی هنگام زایمان می تواند به نوزاد نیز منتقل شود. یکی دیگر از راه های انتقال می تواند از طریق دستگاه‌های لیزر و اپیلاسیون در مکان‌های غیر بهداشتی و نامعتبر باشد.

چگونه زگیل تناسلی را تشخیص دهیم؟

تشخیص زگیل تناسلی اغلب توسط معاینات بالینی پزشک انجام می شود. در صورتی که زگیل تناسلی در بخش دستگاه تناسلی خارجی و دارای برجستگی‌های واضحی باشد به راحتی توسط پزشک تشخیص داده می شود.

استو وایتنینگ (Acetowhitening) یا استیک اسید

 روشی است که در آن پزشک مقداری استیک اسید 5 درصد را به مدت 5 تا 10 دقیقه در محل مشکوک قرار می دهد. در صورت وجود زگیل، رنگ ناحیه سفید می شود.
در صورتی که زگیل در بخش‌های داخلی دستگاه تناسلی مانند مجرای واژن و یا دهانه رحم، از روش‌های دقیق‌تری استفاده میشود:

پاپ اسمیر (Pap Smear)

 تست پاپ اسمیر نوعی تست تشخیصی و غربالگری است که به تمامی بانوان بالای 35 سال توصیه می شود تا سالی یک بار جهت تشخیص زودرس سرطان گردن رحم، زگیل تناسلی و سلول‌های غیر طبیعی انجام دهند.

کولپوسکوپی

 نوعی روش بسیار دقیق است که با استفاده از دستگاهی به اسم کولپوسکوپ انجام می شود و به معاینه دقیق دهانه رحم از نظر وجود زگیل تناسلی و سرطان گردن رحم می پردازد.

نمونه‌برداری (بیوپسی)

 در این روش از سلول‌های دهانه رحم نمونه برداری میشود تا با بررسی بیشتر به وجود زگیل تناسلی پی ببرند.

آزمایش HPV

 این تست وجود آنتی‌بادی HPV را در خون فرد بررسی میکند و تنها می تواند نشان دهد که در دوره‌ای فرد به این بیماری مبتلا بوده یا نه.

HPV DNA Test

 شامل تکنیک جذب ترکیبی (HC2) و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) است که از دقیق‌ترین و بهترین روش‌های تشخیص زگیل تناسلی و سرطان گردن رحم است. این روش تشخیص برای مردان بهترین روش شناخته میشود. گاهی ممکن است این تست همزمان با تست پاپ اسمیر انجام شود که به آن co-testing می گویند.

 

مطالعه بیشتر: زگیل آبکی چیست؟ تفاوت آن با زگیل تناسلی!

پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی

پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی در سه سطح انجام می شود:

پیشگیری اولیه

 در این سطح از پیشگیری، هدف ایمنی بدن نسبت به HPV و عدم انتقال آن از روش‌های پوستی است. با داشتن مقاربت‌های حفاظت شده و عدم مقاربت با شریک جنسی متعدد تا حدود زیادی از تماس با آن جلوگیری کرد.

برای ایمن شدن بدن، میتوان از واکسن گارداسیل 9 (Gardasil9) برای هم زنان و هم مردان استفاده کرد. رده سنی 9 تا 45 سال می توانند آن را تزریق کنند ولی مصرف آن برای افراد زیر 30 سال، بهتر است. ممکن است عوارضی مانند سرگیجه، سوزش محل تزریق و افت فشار خون داشته باشد.

 

پیشگیری ثانویه

 

 هدف از این سطح پیشگیری تشخیص به موقع و زودهنگام افرادی است که به HPV و زگیل تناسلی مبتلا شده‌اند تا از شیوع و انتقال آن به دیگران جلوگیری شود و تعداد افراد کمتری را آلوده کنند. پیشگیری ثانویه شامل انجام تست پاپ اسمیر، معاینات پزشکی، کولپوسکوپی، نمونه‌برداری می باشد.

 

پیشگیری نوع سوم

هدف از انجام این سطح پیشگیری آن است که افرادی که به زگیل تناسلی مبتلا شده‌اند و پیشرفت زیادی داشته، از پخش شدن بیشتر آن در سطح بدن و همچنین انتقال آن به وسایل جلوگیری شود. 

از استفاده از تیغ برای اصلاح ناحیه مبتلا پرهیز کنید (در صورت نیاز از تیغ یکبار مصرف استفاده شود). زگیل‌ها را با انگشت و دست، دستکاری و مالش ندهید تا ناحیه بیشتری را مبتلا نکند. از مراجعه به مراکز لیزر و اپیلاسیون پرهیز کنید. برای مقاربت، حتما از کاندوم استفاده شود

کاندوم پیشگیری 100 درصدی ندارد، بلکه تا حدود زیادی ناحیه تناسلی غیر مبتلا را از خطر در تماس با زگیل حفظ می کند

آیا زگیل تناسلی درمان دارد؟

در صورتی که برای درمان زگیل تناسلی اقدام نشود، چند حالت ممکن است ایجاد شود.

• می توانند خود به خود و بدون دخالت، تا مدت 36 ماه بهبود یابند.
  بدون تغییر میمانند.
• پیشرفت کرده و بزرگ‌تر می شوند و یا نواحی بیشتری را درگیر میکنند.
• پیشرفت جدی‌تری کرده و باعث عفونت و سرطان گردن رحم شوند.
• درمان زگیل تناسلی روش‌های متعددی دارد. فاکتورهای متعددی هم وجود دارد که در انتخاب این روش‌ها تاثیر گذارند این عوامل شامل اندازه زگیل، تعداد آن‌ها، ناحیه مبتلا، نوع زگیل، وضعیت سلامت فرد مبتلا (مثلا در مادر باردار)

درمان توسط خود بیمار

ایمی کیمود (Imiquimod):

این نوع از کرم سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند تا با توان بیشتری با ویروس‌های زگیل تناسلی مقابله کنند. بعد از استفاده از این کرم از داشتن رابطه جنسی با همسر خود پرهیز کنید. این کرم می تواند باعث ضعیف شدن عملکرد کاندوم و دیافراگم ضد بارداری شود. دارای برخی عوارض مانند قرمزی، حساسیت، سوزش، خارش میباشد. مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است.

پودوفیلوتوکسین (Podophyllotoxin) یا پودوفیلوکس:

این ترکیب به مبارزه مستقیم با زگیل می پردازد. نحوه استفاده از آن در بار اول توسط پزشک آموزش داده می شود. استفاده در دوران بارداری ممنوع است و به صورت داخلی نباید مورد استفاده قرار گیرد.

 

درمان توسط کادر درمان

پودوفیلین

 این رزین توسط پزشک بر روی زگیل اعمال می شود. پودوفیلین و پودوفیلوکس به علت واکنش‌های پوستی که می توانند داشته باشند، تا 3 یا 4 ماه محدودیت مصرف دارند. در دوران بارداری ممنوع و نباید به صورت داخلی استفاده شود.

کرایوتراپی (منجمد کردن)

 یکی از روش‌های درمانی زگیل تناسلی خارجی با تعداد کم تا متوسط است که با استفاده از نیتروژن گاز یا مایع انجام می شود. احتمالا به چند جلسه درمانی نیاز دارید. عوارضی مانند تاول و درد در محل درمان دارد. روشی کم هزینه با کارایی بالا است؛ هرچند احتمال عود زگیل نسبت به لیزر بیشتر است.

لیزر درمانی

 لیزر درمانیبا استفاده از پرتو فروسرخ انجام می شود. این روش برای زگیل‌های بزرگ و داخل مجرای ادراری مناسب است. ممکن است یک جلسه کافی باشد. احتمال عود زگیل نسبت به کرایوتراپی بسیار کمتر است.

جراحی

 این روش برای زگیل‌های بزرگ که به دیگر روش‌های درمان پاسخ نداده استفاده می شود. جراحی با روش‌های مختلفی اقدام به برداشتن زگیل می کند. مانند استفاده از دستگاه الکتروکوتر که برای سوزاندن زگیل استفاده می شود. تاول و جای زخم از عوارض استفاده از الکتروکوتر میباشد. جراحی همراه با لیزر کربن دی‌اکسید می تواند از بهترین روش‌های درمان زگیل تناسلی مردان با زگیل‌های بزرگ و موجود در مجرای ادراری باشد.