موارد مصرف و عوارض پروپرانولول

 

پروپرانولول(propranolol)

نام رایج:پروپرانولول

نام تجاری:ایندرال ، پرانول

رده بندی مصرف در حاملگی:C(در 3 ماهه دوم و سوم بارداری گروهD)

رده بندی درمانی:ضد آنژِین ، ضد هیپرتانسیون(فشار خون) ، درمان کمکی میگرن ، درمان کمکی در MI

رده بندی فارماکولوژیک:آدرنرژیک ، مسدود کننده گیرنده بتا

 

کاربرد و موارد مصرف پروپرانولول

پروپرانولول برای درمان بیماری زیر تجویز می شود:

• فشار خون بالا
• بالا بودن ضربان قلب
• نامنظمی تپش قلب
• تسکین درد قلبی
• پیشگیری از سردرد های میگرنی
• آب سیاه
• اختلال استرس پس از سانحه
• فوبیای اجتماعی
• سیروز کبدی
• اختلال و استرس منتشر
• اضطراب

عوارض جانبی پروپرانولول

• دستگاه عصبی مرکزی(CNS):
  خستگی ، خواب آلودگی ، بی حالی ، ضعف ، رویاهای واضح ، توهم
• دستگاه گوارش(GI):
  استفراغ ، تهوع ، اسهال
• دستگاه تناسلی(Gu):
  ایمپوتنس(اختلال نعوظ) ، 
• پوست(Derm):
  راش ، کهیر ، تورم صورت و دهان و لب ، پوست خشک و لایه لایه
• متفرقه:

         افزایش گلوکز خون بدون افزایش ضربان قلب ، مشکلات تنفسی ، تورم پاها ، افزایش ناگهانی وزن، ریزش مو

اشکال دارویی پروپرانولول

10 , 20 , 40 , 80mg : قرص (tablets)

80 , 160mg : قرص پیوسته رهش (Sustained Release Tablets )

1mg/ml : محلول تزریقی(Injection solution)

 

میزان مصرف پروپرانولول

• در درمان هیپرتانسیون(فشار خون بالا):
  بالغین:ابتدا روزانه 80mg از طریق خوراکی در2یا4 دوز جدا جدا ؛ می توان به تدریج و با فواصل 3-7 روز تا حداکثر تا 160mgروزانه دوز را افزایش داد.
• در درمان کمکی اضطراب:
  بالغین:10mg-80mg خوراکی 3یا4بار در روز
• در درمان آنژین صدری(درد قفسه سینه):
  بالغین:10mg-20mg خوراکی 3یا4بار در روز
• برای پیشگیری از سردرد های عروقی یا میگرن کنترل نشده مکرر:
  بالغین:ابتدا روزانه80mg از طریق خوراکی در دوز های جدا جدا
• برای کاهش مرگ و میر پس از سکته قلبی:
  بالغین:روزانه 180mg-240mg از طریق خوراکی  3یا4 بار در روز
• برای درمان تومورهای اولیه ، سنی ، فامیلیال:
  بالغین:40mg از طریق خوراکی 3یا4 بار در روز
• برای درمان کمکی در تیروتوکسیکوز:
  بالغین:10mg-40mg از راه خوراکی 3یا4 بار در روز
• برای دیس ریتمی های بطنی و دهلیزی ، فوق بطنی ، تاکی دیس ریتمی های ناشی از آزاد شدن بیش از اندازه کاتکول آمین ها در حین بیهوشی ، فئوکروموسیتوم و هیپرتیروئیدی:
  بالغین:1mg-3mg که در 50ml از محلول DW 5% یا نرمال سالین رقیق شده از راه وریدی و به صورت آهسته تزریق می شود. سرعت تزریق نباید بیشتر از 1mg/min باشد،پس از انفوزیون 3mg ، در صورت نیاز 2 دقیقه بعد می توان همین دوز را تکرار کرد. دوزهای بعدی نباید زودتر از 4 ساعت تجویز شود.دوز نگهدارنده بین 10mg-80mg از راه خوراکی 3یا 4 بار در روز می باشد.

نکته:قرص را می توان خرد و همراه با مایعات تجویز کرد.

موارد منع مصرف پروپرانولول

مصرف این دارو در افراد با بیماری های زیر منع مصرف دارد:

• نارسایی قلبی
• تاکی کاردی سینوسی
• بلوک دهلیزی بطنی درجه2 یا 3
• شوک کاردیوژنیک سندرم رینود
• حساسیت مفرط و نسبی

مصرف این دارو در افراد با بیماری های زیر باید با احتیاط صورت بگیرد:

 

• CHf(نارسایی احتقانی قلب)
• نارسایی کرونری
• بیماری های ریوی
• DM(دیستروفی میوتونیک)
• هیپر تیروئیدیسم
• اختلال عمل کبد

تداخلات دارویی

• پروپرانولول باعث کاهش فشار خون می شود که مصرف سایر داروهای ضدفشارخون و نیتراتها باعث تشدید کاهش فشار خون می شود.
• اگر پروپرانولول را همزمان با گلیکوزید های قلبی مصرف کنید ؛ برادی کاردی(کاهش ضربان قلب)تشدید می شود.
• مصرف همزمان این دارو با هورمون های تیروئیدی باعث کاهش اثر پروپرانولول می شود.
• مصرف همزمان پروپرانولول با سایمتیدین باعث افزایش اثر پروپرانولول می شود و دفع دارو از بدن را کاهش می دهد.
• مصرف این دارو با داروهای دیابت(انسولین ها و داروهای خوراکی که برای درمان دیابت است)نباید صورت بگیرد.
• مصرف این دارو با داروهایی که برای آسم مصرف می شود مثل آمینوفیلین، دیفرلین، اکستریفیلین، تئوفیلین تداخل دارد.
• در دوران مصرف پروپرانولول اگر کلردیازپوکساید ، آلپرازولام ، دیازپام ، تریازولام و اگزازپام مصرف می کنید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

کودکان و شیردهی

این دارو در شیر ترشح می شود پس مصرف این دارو در شیردهی توصیه نمی شود.

 

مصرف در بارداری

این دارو در گروه C در دوران بارداری قرار دارد که به این معناست این دارو در حیوانات باردار آزمایش شده و دارای اثرات جانبی بوده ولی از اثرات این دارو روی مادران باردار و جنینشان اطلاعات کافی در دسترس نیست و مصرف آن باید با احتیاط و در صورت لزوم و زیر نظر پزشک صورت بگیرد.

در 3 ماهه دوم و سوم بارداری این دارو در گروه D قرار دارد که یعنی مصرف این دارو در این دوره برای جنین انسان خطر دارد و زمانی که پزشک مجبور به تجویز این دارو شود و از خطرات احتمالی این دارو چشم پوشی کند این دارو را تجویز می کند.

 

مسمومیت و درمان

علائم مسمومیت با این دارو شامل کاهش فشار خون ، کاهش ضربان قلب ، نارسایی قلبی و برونکواسپاسم است. برای درمان معده را با استفراغ  یا لاواژ تخلیه و سپس زغال فعال تجویز می شود و مراقبتهای علامتی و حمایتی صورت می گیرد. در صورت عدم پاسخ با تشخیص پزشک ایزوپروترنول تجویز می شود.

می توان نارسایی قلبی را با گلیکوزیدهای قلبی و دیورتیکها ؛ هیپرتانسیون را با گلوکاگن یا وازوپرسورها(ترجیحا اپی نفرین) درمان کرد ؛ برونکواسپاسم را با ایزوپروترنول و آمینوفیلین ؛ کاهش ضربان قلب را با آتروپین درمان کرد ، ولی حتما باید با تجویز پزشک صورت بگیرد.

 

احتیاط و نکات مصرف

• قبل از مصرف دارو فشار خون و نبض بیمار باید چک شود و و در صورتی که قلب بیمار کمتر از 60بار در دقیقه بود و یا فشار سیستولیک او مساوی یا کمتر از 90mmHg بود نباید این دارو مصرف شود.
• در صورتی که سابقه آلرژی ، آسم و سایر بیماری های انسدادی ریوی دارید حتما با پزشک در میان بگذارید.
• در صورت مصرف پروپرانولول  باید از تماس طولانی با سرما خودداری کنید.
• بهتر است قرص را قبل از غذا و قبل از خواب مصرف کنید و برای به حداقل رساندن تغییر در جذب دارو همیشه معده را به یک صورت یعنی یا با معده خالی یا همراه با غذا مصرف کنید.
• در صورت بروز کندی نبض ، گیجی ، سرگیجه و حواس پرتی ، کنفوزیون ، افسردگی یا راش پوستی به پزشک خود اطلاع دهید.
• بهتر است به طور روزانه نبض و فشار بیمار چک شود و افت نبض به کمتر از 50 ضربه در دقیقه و تغییر قابل توجه در فشار خون را حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• مصرف دارو ممکن است باعث خواب آلودگی شود لذا از انجام کار هایی که نیازمند هوشیاری است مثل رانندگی خودداری فرمایید.
• در صورت تمام شدن دوره ی درمان و مشاهده اختلالاتی مثل تنگی نفس، یا خس‌خس سینه، سرد شدن کف دست و پا، ضربان قلب زیر ۶۰ در دقیقه، سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده با نشسته با تورم دست‌ها و پاها یا افزایش وزن ناگهانی (۱/۵ کیلو در ۴۸–۲۸ ساعت)، افسردگی، گیجی، یا توهم (شنیدن، دیدن، یا احساس چیزهایی که وجود ندارند)، درد قفسه سینه، مفاصل یا کمر، تب، گلودرد، بثورات، یا هرگونه کبودی یا خون‌ریزی غیرعادی.. حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• مصرف این دارو را خودسرانه قطع نکنید.
• اگر مبتلا به دیابت هستید، به ویژه اگر انسولین یا سایر داروهای دیابت را مصرف می‌کنید که می‌توانند باعث کاهش سطح قند خون شوند، باید این دارو را با احتیاط استفاده کنید. این دارو ممکن است قند خون در نوزادان، کودکان و بزرگسالانی که دیابت ندارند را نیز پایین آورد.
• الکل می تواند سطح پروپرانولول را در بدن شما افزایش دهد. این امر می تواند عوارض جانبی بیشتری را ایجاد کند. در هنگام مصرف این دارو نباید الکل مصرف کنید.
• پروپرانولول دارویی است که عملاً اکسیژن خون را کم می‌کند تا فشار خون را درمان نماید. اگر تعداد مصرفی دارو به‌طور یکجا زیاد شود، فرد دچار تشنج می‌گردد. در ادامه ممکن است آسیب‌های مغزی ناگواری برای فرد داشته باشد و دیگر هیچ زمان برطرف نگردد.

فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک(اثر پروپرانولول بر بدن)

• این دارو باعث کاهش برون ده قلب ، کاهش ضربان و کاهش قدرت انقباض میوکارد می شود.
• اثر ضد آریتمی دارد و با اثر ضد آنژینی موجب کم شدن نیاز میوکارد به اکسیژن می شود.
• اثر ضد هیپرتانسیون(ضد افزایش فشار خون)این  دارو ممکن است در نتیجه بلوک گیرنده های آدرنرژیک و ساپرسیون آزاد شدن رنین باشد.
• مکانیسم اثر پروفیلاکسی پیشگیری از MI ، هنوز ناشناخته است.
• اثر پروفیلاکسی پیشگیری از میگرن باعث مهار وازودیلاتاسیون می شود.
• در روش مصرف خوراکی شروع اثر 30 دقیقه بعد از مصرف است،اوج اثر این دارو 60-90 دقیقه بعد از مصرف و مدت اثر آن 12 ساعت است.
• در روش مصرف به صورت تزریقی شروع و اوج اثر سریع است و مدت اثر آن 5 دقیقه است