دیازپام یا والیوم (Valium or diazepam)

 

نام رایج : دیازپام

نام تجاری : والیوم ، ویوُل ،مِوال ، آپو دیازپام، Diazemuls ، E - pam

رده بندی مصرف در حاملگی : D 

رده بندی درمانی : ضد تشنج ، ضد اضطراب ، آرامبخش ، خواب آور

رده بندی فارماکولوژیک : بنزودیازپین

 

کاربرد و موارد مصرف

• داروی انتخابی برای صرع مداوم
• درمان اختلالات اضطرابی
• برای تسکین کوتاه مدت نشانه های اضطراب
• برای کم کردن تنش قبل از جراحی
• در اقدامات کاردیوورژن و آندوسکوپی به عنوان فراموشی دهنده
• برای درمان سندرم پای بی قرار
• تسکین نشانه های قطع مصرف الکل
• برای درمان مشکلات دفعی در سالمندان
• کمکی برای درمان اسپاسم عضلات اسکلتی
• برای درمان پاراپلژی(فلج کامل پاها و تنه)
• آتتوز(حرکت پیچشی و غیرعادی و بی هدف اندام ها)
• سندرم استیف من(پای سفت شونده)
• درمان تتانوس(کزاز) 

عوارض جانبی

دستگاه عصبی مرکزی(CNS):
خستگی ، خواب آلودگی ، آتاکسی(ناهماهنگی حرکات عضلات) ، اغتشاش شعور ، خشم متناقض ، سرگیجه ، فراموشی ، رویاهای زنده ، سردرد ، صحبت مبهم ، ترمور(لرزش) ، ضعف عضلانی ، تغییرات نوار قلب ، دیسکینزی(حرکات مکرر غیر عادی)

دستگاه گوارش(GI):
تهوع ، یبوست ، خشکی مخاط دهان

قلبی-عروقی(CV):
تاکی کاردی(افزایش فشار خون) ، هیپوتانسیون(افزایش ضربان قلب) ، ادم ، کلاپس قلبی-عروقی

دستگاه تناسلی(Gu):
احتباس ادراری ، بی اختیاری ، ژنیکوماستی(بزرگ شدن سینه در مردان) ، بی نظمی های قاعدگی ، نارسایی تخمک گذاری

چشمی(Eye):
تاری دید ، دوبینی ، نیستاگموس(حرکات مکرر و غیر عادی چشم)

متفرقه(Other):
سرفه ، سردرد ، سکسکه ، درد گلو یا سینه ، نوتروپنی(کاهش نوتروفیل) ، اختلال فعالیت کبد مثل یرقان ، درد ، ترومبوز(لخته شدن) وریدی ، فلبیت(التهاب رگ) در محل تزریق

 

اشکال دارویی موجود

•    2mg , 5mg , 10mg :قرص(Tablets)
•   10mg/2cc :تزریقی(Injection)

 

چقدر  مصرف کنیم!

• برای درمان صرع:

         بالغین:5mg-10mg عضلانی یا وریدی در صورت نیاز در فاصله های 10-15 دقیقه تا 30mg تکرار می شود.در صورت نیاز هر 2-4 ساعت تکرار می شود.

         کودکان کوچکتر از 5 سال: 0/2mg-0/5mg تزریقی یا عضلانی به طور آهسته هر 2-5 دقیقه تا5mg 

• برای درمان اضطراب ، اسپاسم عضلانی ، تشنج ، قطع مصرف الکل:
  بالغین:2mg-10mg خوراکی 2-4 بار در روز یا 2mg-10mg عضلانی یا تزریقی در صورت نیاز در فاصله 3-4 ساعت تکرار شود.

         کودکان بزرگتر از 6 ماه:1 mg-2/5mg خوراکی 2-4 بار در روز تجویز می شود.

 

موارد منع مصرف(کنترا اندیکاسیون)

قرص دیازپام را افرادی که شامل موارد  زیر هستند نباید مصرف کنند:

• کودکان زیر 6 ماه
• گلوکوم(آب سیاه)حاد زاویه باریک 
• گلوکوم(آب سیاه)زاویه باز درمان نشده
• طی درمان با مهارکننده مونوآمین اکسیداز

در افرادی که دارای موارد زیر هستند باید با احتیاط مصرف شود:

• سایکوزها
• افسردگی روحی
• میاستنی گراویس(ضعف وخیم عضلانی)
• اختلال کار کلیه یا کبد
• سوء مصرف دارو افراد مستعد اعتیاد
• دیازپام تزریقی در سالمندان
• بیماران مبتلا به COPD

تداخلات دارویی

• مصرف همزمان این دارو با الکل باعث تضعیف سیستم اعصاب مرکزی می شود.
• سایمتیدین سطح پلاسمایی دیازپام و سمیت آن  را افزایش می دهد.
• در مصرف همزمان دیازپام با لوودوپا ،اثرات ضد پارکینسونی لوودوپا کاهش می باید.
• در مصرف همزمان با فنی توئین، سطح فنی توئین افزایش می یابد.
• استعمال سیگار اثرات آرام بخش و ضد اضطراب دیازپام را کاهش می دهد.

دیازپام همچنین با داروهای زیر ناسازگاری دارد:

• بلئومایسین
• بنزکینامید
• دوبوتامین
• دوکساپرام
• دوکسوروبیسین
• فلوئورو اوراسیل
• گلیکوپیروات
• هپارین
• نالبوفون

کودکان و شیردهی

این دارو در شیر مادر ترشح می شود بنابراین از مصرف آن در دوران شیردهی اجتناب کنید.

 

مصرف در بارداری

این دارو در گروهD در بارداری قرار دارد که به این معناست برای جنین خطرناک است و زمانی که استفاده از این دارو برای مادر باردار اجتناب ناپذیر است و خطرات احتمالی پذیرفته شده است پزشک این دارو را تجویز می کند.

 

مسمومیت و درمان

مسمومیت با این دارو می تواند موجب خواب آلودگی ، گیجی ، کما ، کاهش رفلاکس ها ، تنگی نفس ، تنفس مشکل ، افزایش ضربان قلب ، کاهش فشار خون ، ابهام تکلم ، راه رفتن بی ثبات و اختلال در هماهنگی شود.

برای درمان بیمار هوشیار می توان ایجاد استفراغ کرد و در بیمار غیر هوشیار حتما اینتوبه شود تا از آسپیراسیون جلوگیری شود. سپس زغال فعال و یک دوز داروی مسهل کننده تجویز می شود.برای درمان افزایش ضربان قلب مایعات و وازوپرسورها تجویز می شود.برای درمان حمایتی تهویه ریوی انجام می شود(با لوله گذاری داخل تراشه و استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی)فلومازیل که یک آنتاگونیست بنزودیازپین است می تواند مفید باشد.

 

احتیاط و نکات مصرف

• می توان دارو را قبل مصرف خرد کرد و همراه مایع یا مخلوط با غذا مصرف کرد.
• بهتر است این دارو به صورت وریدی تجویز نشود زیرا ممکن است در مایعات داخل وریدی رسوب کندو همچنین دیازپام با ست ها و ظروف پلاستیکی برای تزریق وریدی ممکن است تداخل کند.
• اگر ضرورت بر  تزریق وریدی بود برای جلوگیری از التهاب ، تحریک ، ترومبوز وریدی ، فلبیت ، به طور آهسته تزریق شود. در بالغین تزریق هر 5mg حداقل 1 دقیقه و در نوزادان 0.2mg/kg حداقل 3 دقیقه طول بکشد.
• از قطع ناگهانی دیازپام خودداری کنید. دوز ها باید کم کم کاهش یابد تا مصرف آن قطع شود.
• این دارو در وریدهای  کوچک و داخل شریانی نباید تزریق شود.
• تزریق عضلانی باید به طور عمیق آهسته به داخل توده حجیم عضلانی تزریق شود.
• در زمان تزریق دیازپام باید علائم افزایش ضربان قلب ، ضعف عضلانی ، افزایش فشار خون ، تضعیف تنفس کنترل شود.
• استعمال سیگار متابولیسم دیازپام را افزایش می دهد و اثر بخشی این دارو را کم می کند.
• این دارو در بیماران تحت درمان دراز مدت با دوز های بالا ، بیماران الکلی یا افرادی که خود درمانی میکنند وابستگی جسمی و روانی ایجاد می کند.
• در صورتی که در طی درمان حامله شدید یا قصد حاملگی داشتید مصرف این دارو را با هماهنگی پزشک قطع کنید.
• دارو را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و فواصل و دوز دارو را تغییر ندهید.
• طی درمان با دیازپام از مصرف الکل و سایر مواد ضعیف سیستم اعصاب مرکزی خودداری نمایید.
• بعد از مصرف این دارو تا مشخص نشدن اثرات آن روی بدنتان از انجام کار هایی که نیازمند هوشیاری و دقت است خودداری نمایید.

فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک

این دارو اثرات تضعیف کننده روی دستگاه عصبی دارد. مهار پیش سیناپسی را افزایش می دهد و گسترش فعالیت کانون های تشنجی را سرکوب می کند؛راه های عبوری پس سیناپسی نخاع را مهار می کند و به طور مستقیم عصب حرکتی و فعالیت عضلانی را تضعیف می کند.

این دارو به راحتی از مجرای گوارش جذب می شود. از سد خونی-مغزی و جفت عبور می کند و به داخل شیر نیز ترشح می شود.در کبد به متابولیت های فعال تبدیل می شود که اکثر این متابولیت ها از راه ادرار دفع می شوند و مقادیر ناچیزی از آنها از راه مدفوع دفع می شود.