سکته چگونه رخ میدهد
سکته یا انفارکتوس هر عضو، به‌معنای قطع خون‌رسانی به آن عضو و در نتیجه مرگ سلول‌های آن در فقدان اکسیژن (هایپوکسی) و مواد غذایی است. قلب، مغز، دستگاه گوارشی و حتی اندام‌های انتهایی نیز ممکن است دچار سکته و ایسکمی (عدم خون‌رسانی) گردند. در خصوص قلب، این وقفه در خون‌رسانی در سطح عروق تغذیه‌کننده (کرونر) که وظیفه‌ی انتقال اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌های عضلانی (میوکارد) قلب را دارند، رخ میدهد.
معمولاً برخی عوامل زمینه‌ای، افراد را مستعد بروز سکته‌ی قلبی می‌سازند. این عوامل خطرآفرین همگی به تشکیل پلاک‌های چربی آترواسکلروزی در دیواره‌ی عروق کرونر (و دیگر شریان‌های بدن) انجامیده و قطر داخلی این عروق را کاهش می‌دهند.
به مرور زمان و با پیشرفت بیماری، این تنگی افزایش یافته و جریان خون به عضو کاهش می‌یابد. متعاقب کاهش جریان خون و ایسکمی نسبی، درد بروز می‌یابد (آنژین صدری پایدار). حمله‌ی حاد سکته‌ی قلبی در صورتی ایجاد می‌شود که این پلاک‌ها پاره شده و محتویاتشان در تماس با سلول‌های خونی قرار گیرند. این امر منجر به تشکیل لخته و انسداد کامل مجرای رگ توسط آن می‌گردد. در نتیجه خون‌رسانی به اندام هدف بکلی قطع می‌گردد و متعاقب آن مرگ سلول‌های میوکارد در طی چند ساعت رخ خواهد داد.
عوامل خطرآفرین برای ابتلا به سکته‌ی قلبی کدامند؟
فرآیند تشکیل پلاک‌های آترواسکلروزی در عروق، فرآیندی مزمن بوده و سال‌ها به‌طول می‌انجامد. این پلاک‌ها عمدتاً از کلسترول (لیپوپروتئین با چگالی کم LDL) و سلول‌های خونی ماکروفاژ که این کلسترول‌ها را می‌بلعند، تشکیل شده و بر اثر تحریکات سمپاتیک (مثلاً در واکنش‌های عاطفی و یا در طول شب) و با انقباض دیواره‌ی رگ در خطر پاره‌شدن و انسداد کامل قرار می‌گیرند.
سن بالا (بالاتر از 55 در مردان و بالاتر از 45 در زنان)، ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، وزن زیاد (با اندازه‌گیری شاخص توده بدنی) و کم‌تحرکی، سیگار کشیدن، اختلالات پروفایل لیپید در خون و سابقه‌ی خانوادگی از نظر حوادث قلبی و عروقی همگی از عوامل مستعد کننده در تشکیل پلاک‌های عروقی در افراد بوده و شانس آن‌ها را در ابتلا به حملات حاد کرونر (سکته قلبی) افزایش می‌دهند.
سکته‌ی قلبی چه علائمی دارد؟
مهم‌ترین علامت سکته‌ی قلبی، درد قفسه‌ی سینه است.
با این حال، باید دانست که درد قفسه‌ی سینه همواره معادل درد قلبی (آنژین) نیست و در بسیاری از موارد می‌تواند مطرح‌کننده‌ی بیماری‌های دیگر باشد. درد تیپیک ناشی از حمله‌ی حاد کرونر، به‌صورت احساس سنگینی در قفسه‌ی سینه و عمدتاً پشت جناغ بروز می‌کند. بیماران اغلب برای نشان دادن این درد مشت بسته‌ی خود را بر روی جناغ سینه فشار می‌دهند. این درد با فعالیت فیزیکی تشدید می‌یابد و با استراحت از شدت آن کاسته می‌شود. در نهایت درد تیپیک قلب با مصرف داروهای گشادکننده‌ی عروق مانند نیتروگلیسیرین تخفیف می‌یابد. حضور همزمان هر سه‌ی این معیارها، بیانگر درد تیپیک قلبی است.
در خصوص درد ناشی از سکته‌ی قلبی، عمدتاً با نفس کشیدن (دم و بازدم) یا خم‌شدن به جلو یا عقب تغییری در آن حاصل نشده و فرد به لمس حساس نیست (فاقد تندرنس یا درد ناشی از فشار دست بر روی قفسه‌ی سینه است). انتشار درد به فک یا شانه‌ی چپ نیز قابل انتظار است.در صورت مشاهده این علائم سریعا به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید.
علائم سکته‌ی قلبی در زنان به چه صورت بروز می‌یابد؟
علائم همراه چون تهوع و استفراغ، احساس سرگیجه و از هوش رفتن، تعریق و تنگی نفس به تمایز آنژین صدری از برخی دردهای مشابه یاری می‌رساند. این علائم فرعی و نیز تیرکشیدن درد به پشت و چانه در زنان شایع‌تر است. به‌طور کلی در افراد مسن‌تر، زنان و افراد مبتلا به دیابت، تظاهرات سکته قلبی ممکن است نامعمول (آتیپیک) بوده و با برخی اختلالات دیگر اشتباه گردد. از طرف دیگر تشخیص‌های افتراقی درد قفسه‌ی سینه متعددند. بنابراین ضرورت لحاظ داشتن طیف گسترده‌ای از بیماری‌های دیگر در کنار توجه ویژه به تشخیص خطرناک حمله‌ی قلبی، به‌خصوص در این گروه نتیجه می‌شود.
بیماری ها با علائم مشابه
چه بیماری‌هایی ممکن است درد مشابه با درد سکته قلبی ایجاد نمایند؟
تشخیص‌های افتراقی درد انفارکتوس قلب متعدد و گسترده بوده و طیفی از دردهای عصبی و حملات اضطرابی تا پارگی آئورت و آمبولی ریه را در برمی‌گیرد.
درد قلبی یا حمله‌ی اضطرابی؟
درد قفسه‌ی سینه یکی از تظاهرات شایع اضطراب و حملات پانیک بوده و تخمین زده شده است که تقریباً از هر چهار نفری که به دلیل درد قفسه‌ی سینه به اورژانس مراجعه می‌کنند، یک نفر دچار حمله‌ی اضطرابی است و با رفع حمله، به حالت عادی بازمی‌گردد. این حملات در بیماران خانم بیشتر بروز می‌یابند.
درد قفسه‌ی سینه در حملات پنیک، تیز و ناگهانی بوده و در حالت استراحت ایجاد می‌گردد. مدت زمان این درد کوتاه است (حدود 10 دقیقه) که این امر آن را از نظر زمانی بیشتر در تشخیص افتراقی درد حاصل از ایسکمی یا کمبود اکسیژن دریافتی در بیماری مزمن عروق قلب (آنژین پایدار) قرار میدهد. درد در حمله‌ی قلبی حاد، عمدتاً مدت زمان بیشتری طول می‌کشد (بیشتر از 30 دقیقه).
علائم حملات اضطرابی
علائم همراه حملات اضطرابی تا حدودی مشابه سکته‌ی قلبی بوده و شامل گیجی، احساس از حال رفتن، تنگی نفس، لرزش، تغییر دمای بدن، بی‌حسی و تعریق دست‌ها و پاها و تپش قلب می‌گردد.
بنابراین لازم است که در تمامی افرادی که به‌دلیل درد قفسه‌ی سینه مراجعه می‌کنند، نخست علل قلبی از طریق انجام تست الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب) رد گردد.
کدام ارگان‌های دیگر می‌توانند آنژین صدری را تقلید کنند؟
زونا و مشکلات پوستی
درد مربوط به بافت نرم مانند درد زونا پیش از آنکه تظاهرات پوستی آن ظهور یابد، سلولیت‌ها، آبسه‌ها و زخم‌ها که با معاینه‌ی پوست بیمار قابل شناسایی اند، می‌توانند علائم سکته‌ی قلبی آتیپیک را تقلید نمایند. اختلالات سیستم اسکلتی مانند شکستگی‌های دنده و دررفتگی‌ها و نیز التهاب غضروف‌های دنده‌ای بایستی جزو تشخیص‌های افتراقی محسوب گردند. این عوارض عمدتاً پس از ضربه (تروما) خود را نشان می‌دهند.
دردهای پلورتیک
در دسته‌ی دردهای پلورتیک، یعنی دردهایی که با دم و بازدم شدتشان زیاد و کم می‌شود، درد ناشی از آمبولی ریه، پنوموتوراکس (ورود هوا به درون فضای بالقوه‌ی اطراف ریه‌ها)، ذات‌الریه (پنومونی)، سرطان ریه و اختلالات مربوط به پرده‌ی پلور (پرده‌ی اطراف ریه‌ها) قرار می‌گیرند. این دردها نیز می‌توانند درد سکته‌ی قلبی را تقلید نمایند.
التهاب پرده‌ی پریکاردیت
هم‌چنین التهاب پرده‌ی اطراف خود قلب (پریکاردیت) که براثر برخی عفونت‌های ویروسی و یا پاتولوژی‌های دیگر ایجاد می‌گردد نیز ممکن است تظاهراتی شبیه به سکته‌ی قلبی داشته باشد. در این موارد نیز الکتروکاردیوگرام قلب و عکس رادیوگرافی قفسه‌ی سینه یاری‌رسان خواهد بود.
دستگاه گوارش
بسیاری از اختلالات دستگاه گوارش ممکن است منجر به درد در ناحیه‌ی اپی‌گاستریک (بالای معده) شوند که در هم‌پوشانی با محل درد قلبی است. این اختلالات شامل بیماری بازگشت اسید به مری، التهاب مری و زخم معده و دوازدهه (منتهی به پارگی احشا) بوده و بایستی به‌دقت از درد حمله‌ی قلبی تفکیک گردند. درد ریفلاکس اسید به مری در حالت خوابیده تشدید یافته و با بالا بردن سر (مثلاً به کمک چندین بالش در حین خواب) بهبود می‌یابد.
التهاب و پارگی نای
در تشخیص افتراقی درد قفسه‌ی سینه، التهاب و پارگی نای نیز از اورژانس‌های جراحی بوده و نیازمند اقدام فوری است. در نهایت، آنوریسم (اتساع شریان) آئورت و دیسکسیون شریانی، دردی بسیار شدید و با ماهیت برینشی (دردی که در امتداد طول شریان انتشار یافته و دیواره‌ی آن را از هم می‌گسلد) که به پشت تیر می‌کشد ایجاد نموده که ممکن است در بعضی موارد با درد قلبی آتیپیک اشتباه گردد.
دیسکسیون آئورت نیازمند مداخله‌ی اورژانسی جهت پایین آوردن فشار خون در وهله‌ی اول و درصورت امکان، جراحی قسمت آسیب‌دیده خواهد بود. یکی از مواردی که به تشخیص دیسکسیون آئورت کمک می‌کند، فشار نبض pulse pressure متغیر است. با این حال، دریافتن این نشانه مستلزم معاینه‌ی دقیق بوده و در مواردی به خوبی قابل دستیابی نیست.
گرچه سکته‌ی قلبی ممکن است تظاهرات نامعمولی از خود نشان داده و در مواردی تشخیص پزشکان را با مشکل مواجه گرداند، با این حال آگاهی هر فرد نسبت به علائم تیپیک درد قلبی و برخورداری از حساسیت بالا نسبت به آن، می‌تواند در مواقع حیاتی، نجات‌بخش باشد.
دیدگاه ها