علت ابتلا به کچلی ریش
کچلی ریش که به‌صورت نقاطی از فقدان مو بر روی پوست گونه و نواحی ریش در مردان مشخص می‌گردد، تشخیصی سرراست بوده که اغلب اوقات بیمار خود به آن پی می‌برد. با این حال، علل ایجاد آن متعددند و تشخیص افتراقی عامل زمینه‌ای که منجر به کچلی ریش می‌گردد حائز اهمیت خواهد بود. کچلی ریش ممکن است به طور ناگهانی و یا به مرور زمان ایجاد گردد. اندازه‌ی ناحیه‌ی طاسی در افراد مختلف متغیر است. به علاوه، مانند هر بیماری دیگری، هریک از عوامل زمینه‌ساز کچلی ریش با طیفی از علائم همراه تشخیص داده می‌شوند. در اینجا به تشریح برخی از شایع‌ترین علل کچلی ریش و علائم همراه آن‌ها می‌پردازیم:
کچلی سکه‌ای
کچلی سکه‌ای یا آلوپسی آره‌آتا Alopecia areata یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن فرد به فولیکول‌های مو حمله کرده و منجر به ریزش موهای ناحیه‌ی سر و صورت می‌گردد. برخلاف بیماری‌های قارچی که جلوتر ذکر می‌گردند، این بیماری مسری نبوده و از طریق تماس با پوست ناحیه‌ی درگیر قابلیت انتقال از فرد به فرد را ندارد. اکثر افراد در کودکی به این ضایعه دچار می‌شوند.
الگوی درگیری کچلی سکه‌ای به‌صورت ناحیه‌ای گرد یا بیضی شکل بر روی پوست سر و صورت مشخص می‌گردد و علت نامگذاری آن نیز همین شکل ضایعات است. وقتی آلوپسی آره‌آتا ناحیه‌ی ریش را درگیر کند، نام آلوپسی ریش Alopecia barbae به آن اطلاق می‌گردد.
علائم کچلی سکه ای:
این بیماری علاوه بر تأثیراتی که بر روی موی سر و صورت می‌گذارد، ناخن‌های بیمار را نیز درگیر نموده و منجر به ایجاد دندانه‌هایی بر روی آن‌ها می‌گردد. حفره‌های کوچک بر روی ناخن شبیه حالتی که در پسوریازیس ایجاد می‌گردد، خطوط انفصال بر روی ناخن و برخی تغییرات دیگر ازجمله این درگیری‌های فرعی به حساب می‌آیند. برخی افراد ذکر می‌کنند که پیش از ریزش مو، پوستشان دچار خارش و قرمزی می‌گردد. سابقه‌ی بیماری‌های خودایمن دیگر (مانند دیابت نوع یک، لوپوس و پسوریازیس) در خود یا خانواده، افراد را در معرض خطر بالاتری برای آلوپسی سکه‌ای قرار خواهد داد.
بیماری کرم حلقوی (درماتوفیتوز)
این بیماری برخلاف اسمش، در اثر عفونت قارچی ایجاد می‌گردد. این قارچ‌ها (درماتوفیت‌ها) ضایعاتی حلقوی با حاشیه‌ی فعال تشکیل می‌دهند که علت نامگذاری آن‌ها نیز شباهت این وضعیت به ظاهر کرم‌های حلقوی است. درماتوفیت‌ها قادرند هر ناحیه از بدن از جمله سر، تنه، کشاله‌ی ران و ریش را درگیر نمایند. درگیری ریش با درماتوفیت، تینیای ریش tinea barbae نامیده می‌شود. این حالت نسبت به سایر تظاهرات بیماری کرم حلقوی نادرتر است و بیشتر در نواحی گرم و مرطوب رخ می‌دهد. تینیای ریش بیشتر مردان را (که ریش دارند) درگیر می‌کند؛ با این حال ضایعات آن ممکن است بر روی سر و گردن زنانی که موهای تیره و خشن دارند نیز یافت گردد.
علائم پس از گذشت 4 الی 14 روز از ابتلا به عفونت ظاهر می‌گردند. این عفونت ممکن است از فرد دیگر مبتلا به درماتوفیتوز و از طریق لباس، حوله، برس سر یا هرگونه وسیله‌ی شخصی دیگر منتقل گردد. هم‌چنین انتقال از حیواناتی چون گربه، سگ، گاو، بز، خوک و اسب و نیز در مکان‌های عمومی چون حمام‌های عمومی گزارش شده است.
علائم درماتوفیتوز:
در این بیماری، خارش، قرمزی و یا ترک خوردگی پوست در کنار ضایعات مدور شبیه به حلقه مشاهده می‌گردد. محل خارش، قرمزی و نقاط قرمز در تینیای ریش بر روی گونه‌ها، چانه و بالای گردن گزارش شده است. این ضایعات ممکن است دلمه بسته و یا چرکی گردند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی یکی از درمان‌های شایع سرطان به شمار می‌رود. عوارض آن عمدتاً شامل ریزش مو می‌گردد و به نامگذاری پدیده‌ای به نام «کچلی ناشی از شیمی‌درمانی chemotherapy-induced alopecia (CIA)» انجامیده است. این کچلی هرناحیه از پوست بدن را می‌تواند درگیر نماید. نواحی شایع درگیری CIA عبارتند از: پوست سر، ابروها، مژه‌ها و ریش.
شدت درگیری بستگی به نوع داروهای مصرفی، دوز دارویی و واکنش بدن نسبت به داروها خواهد داشت. بدین ترتیب، همه‌ی افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، ریزش مو پیدا نمی‌کنند. برخی ریزش موی خفیف و نامحسوس خواهند داشت؛ درحالی که برخی دیگر ممکن است تمامی موی سر یا ریش خود را از دست بدهند. ریزش مو حدود 1 الی 3 هفته پس از شروع درمان آغاز می‌گردد؛ تا پیش از شروع شیمی‌درمانی، تخمین میزان ریزش مو در فرد غیرممکن است.
کچلی ریش را چگونه تشخیص می‌دهند؟
تشخیص عامل زمینه‌ای که منجر به کچلی ریش شده است، در اغلب موارد به سادگی توسط پزشک متخصص پوست و مو و از طریق مشاهده امکان‌پذیر است. در صورت نیاز، ممکن است آزمایش خون برای رد کردن عفونت و بیماری تیروئیدی درخواست گردد و یا نمونه‌ای از پوست یا مو در زیر میکروسکوپ مشاهده گردد. مشاهده‌ی ضایعات حلقوی کرم‌مانند با حاشیه‌ی فعال تشخیص درماتوفیت را بسیار تقویت می‌کند. سابقه‌ی دریافت داروهای شیمی‌درمانی در تشخیص آلوپسی ناشی از شیمی‌درمانی کمک‌کننده بوده و در موارد خودایمن، الگوی درگیری و عدم یافت ضایعه بر روی پوست ناحیه درگیر تا حد زیادی روشنگر خواهد بود. در ضمن موهای این افراد در انتها ضخیم‌تر از محل رویش از پوست سر است؛ حالتی که موی علامت تعجبی exclamation point hair خوانده می‌شود.
درمان کچلی ریش
در هر یک از موارد کچلی ریش بر مبنای عامل زمینه‌ای درمان متناسب صورت خواهد گرفت. در آلوپسی آره‌آتا، کرم‌های استروئیدی ممکن است موارد خفیف را بهبود بخشند. در موارد شدید، مصرف استروئید سیستمیک به‌صورت تزریقی و یا خوراکی توصیه می‌گردد.
کرم‌های ضدقارچ و نیز پودرها و پمادهایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند، می‌توانند موارد خفیف تا متوسط درماتوفیت را درمان نمایند. در درمان با داروهایی چون کلوتریمازول، میکونازول و تربینافین، عفونت عمدتاً در طی 2 الی 4 هفته برطرف می‌گردد. در صورت نیاز و در موارد شدیدتر، ممکن است پزشک داروهای ضد قارچ قوی‌تری تجویز نماید. این داروها به فرم خوراکی در دسترس بوده و دوره‌ی درمان با آن‌ها تا پاکسازی کامل عفونت حدود 1 تا 3 ماه به طور می‌انجامد.
چه درمان‌های خانگی برای کچلی ریش وجود دارد؟
در نهایت، برخی از افراد، به‌خصوص در موارد کچلی ناشی از شیمی‌درمانی ترجیح می‌دهند ریش یا موی خود را بکلی بتراشند. برخی از داروهای خانگی و مواد طبیعی نیز گرچه کارآمدی آن‌ها ثابت نشده است، مورد علاقه‌ی گروهی از بیماران بوده و از آنجایی که این موارد فاقد عارضه هستند، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. گروهی دیگر مکمل‌های روی یا بیوتین و نیز داروهای تقویت رویش مو (مانند ماینوکسیدیل) مصرف می‌نمایند. از جمله موادی که استعمال موضعی آن‌ها بر روی محل ریش مطرح شده است، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- آب سیر
- آب پیاز
- چای سبز خنک شده
- آلوئه ورا
- روغن کرچک، نارگیل یا بادام
- روغن اسطوخودوس، رزماری یا گیاه شمعدانی
- روغن ماهی
دیدگاه ها