رادیوگرافی دندان و انواع آن

تهیه تصویر رادیوگرافی از دندان یکی از مهم‌ترین مراحل تشخیص در دندانپزشکی است. در واقع پزشک شما با دیدن تصویر رادیوگرافی متوجه می‌‌شود که درون ساختار‌های دهان و دندان شما چه خبر است.  تشخیص پوسیدگی‌ها، آبسه‌های دندانی، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌های دهان و دندان به کمک این تصاویر صورت می‌‌گیرد. تهیه تصاویر رادیوگرافی به قدری مهم است که امروزه رادیوگرافی دهان و دندان به عنوان یک رشته تخصصی از دندانپزشکی به حساب می‌آید. 

تصاویر رادیو گرافی انواع متعددی دارد که هرکدام برای اهداف و کارهای مخصوص به خود بر اساس تشخیص متخصص دندانپزشکی تجویز می‌‌شوند. در ادامه مروری بر هر یک از انواع این تصاویر خواهیم داشت.

انواع عکس رادیوگرافی دندان 

در گذشته تصاویر رادیوگرافی به صورت دستی تهیه می‌‌شدند اما امروزه ساخته شدن دستگاه‌های رادیوگرافی دیجیتال کمک شایانی در گسترش دقت و سرعت تهیه تصاویر رادیوگرافی کرده است.

تصاویر رادیوگرافی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: تصاویر داخل دهانی و خارج دهانی.

تصاویر داخل دهانی

تصاویر داخل دهانی همان‌طور که از اسمشان پیداست، از داخل گرفته می‌‌شوند. یعنی فیلم رادیوگرافی داخل دهان شما قرار می‌‌گیرد و اشعه ایکس از خارج به آن تابانده می‌‌شود.

حال همین تصاویر داخل دهانی به چند دسته تقسیم می‌‌شوند.

اگر فکر می‌‌کنید دندان شما به عصب رسیده رادیوگرافی پری اپیکال  بگیرید:

پری یعنی اطراف و اپیکال یعنی ریشه، پس تصاویر پری اپیکال یعنی تصاویری که از اطراف ریشه دندان را به شما نشان می‌‌دهند. زمانی که دندان شما به عصب رسیده و یا آبسه دندانی دارید این تصاویر به دندان پزشک کمک می‌‌کند که از وضعیت ریشه دندان شما مطلع شده و بهترین درمان را برایتان انتخاب کند. مقدار اشعه ای که طی این تصویربرداری گرفته می‌‌شود خیلی زیاد نیست و در دفعات کم ضرری به شما نمی‌رساند. اگر باردار هستید انجام این رادیوگرافی توصیه نمی‌‌شود. 

اگر می‌‌خواهید پوسیده بودن دندان‌ها را تشخیص دهید رادیوگرافی بایت وینگ بگیرید: 

این نوع رادیوگرافی برای تشخیص و پیدا کردن پوسیدگی دندانی، به خصوص نواحی بین دندانی استفاده می‌‌شود. در واقع تاج دندان‌های شما را به نمایش می‌گذارد. دندانپزشک شما با بررسی این رادیوگرافی به پوسیده بودن نواحی بین دندانی پی می‌‌برد. نواحی پوسیده تیره تر از سایر قسمت‌ها دیده می‌‌شود. میزان اشعه در این نوع رادیوگرافی نیز مثل پری اپیکال کم بوده و ضرر زیادی ندارد. 

اگر می‌خواهید وضعیت و جایگاه  دندان‌های کودک خود را بررسی کنید رادیوگرافی اکلوزال بگیرید: 

این رادیوگرافی وضعیت و محل قرار گیری دندان‌ها را به نمایش می‌گذارد. از این تصاویر برای بررسی وضعیت دندان‌های دائمی‌ای که هنوز وارد حفره دهان نشده‌اند استفاده می‌شود. 

تصاویر خارج دهان

این تصاویر از خارج دهان گرفته می‌شود. به این صورت که فیلم رادیوگرافی در خارج از دهان قرار می‌گیرد و اشعه ایکس بعد از عبور از بدن به فیلم برخورد کرده و تصویر تشکیل می‌شود. در این تصاویر بر خلاف داخل دهانی‌ها، علاوه بر دندان و نواحی اطراف آن ساختار‌های دیگری از جمجمه و استخوان‌های صورت را به شما نشان می‌دهد. 

این تصاویر نیز مانند داخل دهانی‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند:

رادیوگرافی پانورامی‌ شکل جامع و کاملی از ساختار‌های دهان شما نشان می‌دهد:

اگر مسیرتان به دندانپزشکی خورده باشد احتمالا قبلا این تصاویر را دیده‌اید. این‌ها یک تصویر جامع از دندان‌ها، استخوان فک و بافت‌های نرم دهان و ارتباطشان با یکدیگر را به ما نشان می‌دهند. دندان‌های نهفته یا سایر اختلالات و ناهنجاری‌ها را می‌توان از طریق آن تشخیص داد. 

این تصاویر یک دید کلی به دندانپزشک می‌دهند و جون خیلی جزئیات را نشان نمی‌ دهند برای تشخیص پوسیدگی‌ها بهتر است به کار نروند. برای تهیه این تصاویر لوله ساطع کننده اشعه دور سر شما می‌چرخد. حین تهیه عکس شما باید کاملا ثابت باشید. چرا که کوچکترین حرکتی می‌تواند به خراب شدن تصویر شما منجر شود. برخلاف تصور این روش عکس برداری مقدار اشعه کمی‌ را به بیمار می‌ تاباند و خطر زیادی ندارد. 

قبل از شروع ارتودنسی تهیه سفالومتری فراموش نشود‌:

سفالومتری تصویری است که علاوه بر دهان جمجمه شما را هم به نمایش می‌گذارد. کاربرد اصلی آن در ارتودنسی و برای بررسی وضعیت استخوان‌ها نسبت به یکدیگر و نسبت به سایر اجزای صورت است. گاهی در تشخیص شکستگی‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری:

سی بی سی تی نام معروف این نوع تصویربرداری است که تصویری سه بعدی از ساختار‌های دهانی تهیه می‌کند. اما مراقب باشید این تصویر برداری مقدار زیادی اشعه به شما می‌تاباند و نباید دفعات مکرر گرفته شود. در تهیه این تصویر هم مثل پانورامی‌که لوله اشعه دور سر شما می‌چرخد و اشعه پس از عبور از بدن شما به فیلم می‌‌تابد. در حین  تهیه  این تصویر هم باید کاملا ثابت باشید. CBCT تصویربرداری خیلی دقیقی است و برای بررسی‌های دقیق قبل از اعمال جراحی یا کشیدن دندان عقل، و یا در مواردی که عصب کشی دندان به دلیل شکل خاص آن مشکل است تهیه می‌شود. 

اگر می‌خواید غدد بزاقی خود را بررسی کنید سیالوگرافی تهیه کنید

اشعه ایکس بافت‌های نرم مثل غدد بزاقی را به خوبی نشان نمی‌‌‌دهد، پس برای بررسی این غدد در مواقع لزوم از سیالوگرافی استفاده می‌شود. در این روش نوعی ماده رنگی را به غدد تزریق می‌کنند که باعث می‌شود تصویر آنها توسط اشعه ایکس دیده شود. اگر خشکی دهان دارید یا دچار سندرم شوگرن شده اید این نوع تصویر برداری را فراموش نکنید. 

MRI رهایی از اشعه ایکس

ام ار ای نوعی روش تصویربرداری است که در آن به جای اشعه مضر ایکس از امواج الکترومغناطیس استفاده می‌شود و خیلی کم خطر تر است. از آن برای بررسی بافت‌های نرم مثل تومور‌ها و کیست‌ها استفاده می‌شود. امروزه کاربرد آن‌ها در دندانپزشکی در حال گسترش است. قبل از تهیه تصویر ام آر آی حتما باید اجسام فلزی مثل زیور آلات را از خود جدا کنید. ام آر آی برای هیچ یک از انواع بیماری‌های خاص یا زنان باردار منع تجویز ندارد اما بهتر است در افرادی که دارای پیس می‌کر در قلب خود هستند تجویز نشود. 

سونوگرافی فقط برای مشاهده جنین در  زنان باردار نیست

بله از سونوگرافی هم  برای بررسی ساختارها دهانی استفاده می‌شود. این روش کاملا بی خطر است. از سونوگرافی برای مشاهده تومور‌های بافت نرم و کیست‌ها و ساختار غدد استفاده می‌شود. زیرا در این روش به جای اشعه ایکس از امواج اولتراسونیک استفاده می‌کند. 

 در آخر باید بگوییم که از گرفتن تصاویر رادیوگرافی دندانی نترسید. آنها یکی از بخش‌های مهم روند درمانی شما هستند اما در گرفتن آن‌ها افراط هم نکنید. برای ایمنی بیشتر قبل از گرفتن تصاویری که از اشعه ایکس استفاده می‌کنند حتما از پزشک خود بخواهید که برای شما از محافظ سربی استفاده کند.