لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاروسکوپی از ترکیب دو واژه‌ی یونان Lapara به معنی جناح یا تهی گاه و پسوند scopy به معنی دیدن آمده است. این واژه اشاره به نوعی عمل جراحی دارد که در آن ابزارهای فیبر نوری کوچکی از دیواره‌ی شکمی گذر می‌کنند تا پزشک قادر به دیدن اعضاء شکمی باشد یا جراحی‌های مختصری روی آن‌ها انجام دهد.
بیشتر مواقع با استفاده از برش‌هایی در حدود نیم اینچ از دستگاهی به نام لاپاروسکوپ استفاده می‌کنند تا بیماری‌های مرتبط به لگن، رحم یا مثانه را بررسی کنند. معمولا این عمل هنگامی انجام می‌شود که بیمار تحت داروهای بیهوشی یا در مواردی که امکان آن هست بی‌حسی موضعی باشد. هرچند این روش در درمان بسیاری از بیماری‌ها همچون فتق و برداشت آپاندیس کاربرد دارد، اصلی‌ترین کاربردهای آن در زمینه‌ی بیماری‌های زنان می‌باشد. مزیت اصلی این روش برتری آن نسبت به عمل جراحی باز شکمی می‌باشد که سنگین‌تر است و جراحت‌های خیلی بیشتری برجا می‌گذارد.
کاربردهای لاپاراسکوپی
- برداشتن رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های رحم.
- بررسی منوراژی: قاعدگی‌های سنگین یا پریودهای شدید.
- تشخیص یا درمان آندومتریوز: رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون از رحم.
- بررسی نازایی در بانوان.
- تشخیص یا برداشتن تومورها یا کیست‌های رحمی.
- درمان حاملگی خارج‌رحمی یا حاملگی نابه‌جا : هنگامی که تخمک بارور در جایی به‌جز دیواره رحم کاشته شود.
- برداشتن کیسه‌ی صفرا یا بخشی از روده.
- بافت‌برداری برای انجام آزمایشات متخصص آسیب‌شناسی.
- پیدا کردن دلیل دردهای شکمی یا زیر شکمی.
لاپاراسکوپی معده:
در جراحی لاپاراسکوپی، جراح برش های کوچکی به اندازه ۱.۲ تا ۱.۴ اینچ (تقریبا ۳ تا ۳.۵ سانتی متر) روی شکم ایجاد می کند تا بتواند تروکار ها (لوله های باریک) را وارد شکم کند و از طریق آن به داخل شکم دسترسی پیدا کند. لاپاراسکوپ که به یک دوربین کوچک متصل است از طریق یک تروکار کوچک وارد بدن می شود. این دوربین کوچک از معده و سایر ارگان های بدن فیلمبرداری می کند و تصویر آن بر روی مانیتور هایی نمایش داده می شود تا جراحی دید بهتری از وضعیت داخلی بدن داشته باشد. برای انجام این جراحی معمولا ۴-۶ برش ایجاد می شود و تروکار ها در محل برش قرار داده میشوند تا جراح بتواند از طریق آن ها با استفاده از ابزارهای خاصی جراحی را انجام دهد.
لاپاراسکوپی کلیه:
لاپاراسکوپی کلیه به 2 روش صورت می گیرد:
1)نفرکتومی لاپاراسکوپی:به عمل خارج کردن کلیه نفرکتومی گفته می‌شود. در این روش برای خارج کردن کلیه ، از وسایل بلند مخصوصی استفاده می‌شود که آن‌ها را از طریق برش‌های کوچکی ، که هر یک حدود نیم اینچ (1.27 سانتی متر) طول دارند وارد بدن می‌کنند. یکی از این وسایل، که لاپاروسکوپ نام دارد، لوله بلندی است که یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای آن قرار دارد. این وسیله جراح را قادر می‌سازد که داخل شکم را مشاهده کند. معمولاً برای خارج کردن کلیه باید یکی از برش‌ها کمی بلندتر شود (اگرچه هنوز هم به بلندی برش لازم برای عمل نفرکتومی رادیکال (پر تهاجمی) استاندارد نیست).
2)نفرکتومی لاپاروسکوپی به کمک سیستم رباتیک: در این روش از یک سیستم رباتیک برای انجام جراحی لاپاراسکوپی از راه دور استفاده می‌شود. جراح پشت یک پنل نزدیک تخت جراحی می‌نشیند و بازوهای رباتیک را برای جراحی کنترل می‌کند. استفاده از سیستم رباتیک در جراحی لاپاروسکوپی جراحان را قادر می‌سازد که نسبت به جراحی لاپاروسکوپی استاندارد، ابزارهای جراحی را راحت‌تر و با دقت بیشتری حرکت دهند. اما مهمترین عامل موفقیت در هر دو نوع جراحی لاپاروسکوپی ، تجربه و مهارت جراح است. یادگیری جراحی لاپاراسکوپی رباتیک دشوار است. اگر به انجام این نوع عمل فکر می کنید ، حتما جراحی پیدا کنید که تجربه زیادی در این زمینه داشته باشد.
آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی:
انجام آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی در موارد ساده آپاندیسیت بسیار متداول است. در آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی جراح 1 تا 3 برش کوچک را در شکم ایجاد خواهد کرد. سپس با استفاده از یکی از برش های ایجاد شده گاز دی اکسید کربن وارد شکم می شود. این فرایند در انجام آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی کمک می کند تا آپاندیس با وضوح بهتری مشخص گردد. دستگاهی به نام لاپاراسکوپ که مجهز به دوربین و نور می باشد از طریق برش دیگری که ایجاد شده وارد می گردد. لاپاراسکوپ ساختاری شبیه به تلسکوپ دارد. با استفاده از لاپاراسکوپ در آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی جراح قادر به رویت داخل شکم خواهد بود. در نهایت ابزار جراحی نیز از طریق برش دیگری که ایجاد شده وارد بدن می گردد. پس از انجام آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی موضع استریل شده و گاز دی اکسید کربن خارج می گردد. در پایان انجام آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی برش های ایجاد شده با استفاده از بخیه یا بانداژی مشابه با چسب بسته می شود.
چگونه برای عمل لاپاراسکوپی آماده شویم؟
بهتر است قبل از جراحی شکم خود را خالی کرده باشید و بیشتر از مایعات استفاده کرده باشید. اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است داروهایی از جمله رقیق‌کننده‌های خون، ویتامین K، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل آسپرین یا ایبوپروفن، مکمل‌های رژیمی یا گیاهی و داروهایی که روی لخته شدن خون تاثیر می‌گذارد را تعدیل کند، چرا که ممکن است روی جراحی تاثیر بگذارد. همچنین در صورت حامله بودن یا مشکوک بودن به آن بهتر است این موضوع را با پزشک متخصص لاپراسکوپی در میان بگذارید. همچنین قبل از انجام عمل ممکن است تست خون، تست ادرار، EKG یا ECG و ایکس‌ری یا دیگر روش‌های تصویربرداری مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن انجام دهند تا مطمئن شوند برای جراحی آماده هستید و همچنین مشکل را قبل از عمل بررسی کنند.
نحوه‌ی انجام لاپاراسکوپی
در این عمل جراح با استفاده از دستگاهی نازک که برای بررسی آسیب‌های یا بیماری‌های اعضاء داخلی مراجعه‌کننده مجهز به دوربین و چراغ‌قوه است وضعیت بیمار را بررسی می‌کند. حین این عمل، بهیار مربوطه از طریق شکاف کوچکی در شکم، لاپاروسکوپ را وارد بدن می‌کند. سپس از یک کاتتر که لوله‌ی نازکی است که مایعات را خارج می‌کند استفاده می‌کنند تا دید بهتری به اعضاء داخلی شکم و لگن بیمار داشته باشند. در برخی موارد ممکن است پزشک با وسایل دیگری که وارد شکاف‌های دیگر می‌کند عمل را تسهیل کند.
شخصی که این عمل رویش انجام می‌شود اغلب باید انتظار ایجاد چهار شکاف کوچک را داشته باشد. در مواردی که لازم شود پزشک ممکن است وضعیت‌دهنده‌های رحمی را وارد واژن، مقعد یا رحم کند تا دید بهتری به اعضاء داخلی داشته باشد. هنگامی که پروسه تمام می‌شود پزشک بیشتر کربن دی‌اکسید را از شکم خارج می‌کند، وسایل را بیرون می‌آورد و شکاف‌ها را بخیه می‌زند و در نهایت بانداژهای کوچکی روی زخم‌ها قرار می‌دهد. بعد از عمل، شخص ممکن است احساس تهوع یا خستگی کند که به دلیل بی‌حس‌کننده‌ها یا بی‌هوش‌کننده‌ها می‌باشد. بعضی از افراد در همان روز عمل مرخص میشوند، اما برای مثال کسی که رحمش را با استفاده از لاپاراسکوپی خارج کرده است نیاز به بستری شدن دارد.
مزایا و معایب لاپاراسکوپی
مزایای اصلی لاپاراسکوپی زمانی خود را نشان می‌دهد که آن را با عمل جراحی باز مقایسه کنید. یکی از دلایل برتری که ممکن است برای افرادی که زمان کمی دارند یا شغلی دارند که نیاز به صرف زمان مداوم دارد مهم باشد، این است که فرآیند بهبود و بازتوانی در این نوع عمل سریع‌تر رخ می‌دهد. دلیل دیگری که برای افراد حساس جالب توجه است، درد کمتر در لاپاراسکوپی است. از مزایای دیگر این روش جراحت‌های کوچک‌تر روی پوست است که باعث می‌شود تغییر بزرگی در ظاهر پوست پس از عمل به وجود نیاید. احتمال عفونت پائین‌تر از جمله موارد تاثیرگذار در این موضوع است. اما این روش معایبی نیز دارد که ممکن است در برخی موارد ممکن است موجب نارضایتی افراد شود. مثلا به‌هرحال احتمال عفونت یا خون‌ریزی، هرچند کمتر، وجود دارد. از طرفی در صورت بی‌توجهی پزشک ریسک آسیب زدن به ساختارهای داخلی بدن مانند شریان‌های خونی، اعضاء شکمی، مثانه یا رحم وجود دارد. ممکن است لخته‌های خونی ایجاد شد یا التهاب شکمی رخ دهد. همچنین ممکن است اشتباه پزشکی باعث ایجاد فتق در بیمار شود.
فرآیند بهبود
هنگام خارج شدن از اتاق عمل، ممکن است درد داشته باشید که با در جریان گذاشتن پرستاران به آن رسیدگی می‌شود. همچنین به دلیل داروهای بی‌حسی یا بیهوشی که استفاده شده ممکن است احساس سرما کنید که می‌توانید درخواست پتو کنید. اگر دوست یا آشنایی داشتید که زمان کافی داشت می‌توانید درخواست کنید که شما را به منزل برساند. در روزهای پس از لاپاراسکوپی ممکن است چیزهایی را تجربه کنید که در ادامه می‌آیند.
کوفتگی و خستگی، گلودرد (به دلیل استفاده از لوله‌ی تنفس حین جراحی)، احساس ناراحتی در محوطه‌ی جراحی و ورم شکمی در مواردی رخ می‌دهد. درد شانه یا پشت ممکن است به دلیل باقی ماندن مقداری از گاز کربن‌دی‌اکسید در شکم رخ دهد. این علائم عادی هستند و پس از گذر مدتی از زمان بهبود می‌یابند، اما اگر هر کدام از علائمی که در ادامه می‌آیند را داشتید باید به پزشک معالج خود مراجعه کنید. بدتر شدن درد یا داشتن درد شدید، حالت تهوع یا استفراغ، خون‌ریزی شدید از واژن، عادات ماهانه‌ی شدید یا لخته شدن خون آن، بیهوش شدن، عدم توانایی در ادرار یا تنگی نفس.
همچنین در صورت مشاهده‌ی موارد مشکوک به عفونت، مانند تب، قرمز شدن، باد کردن یا ترشحات از محل جراحت نیز بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم به این معنی است که جراحی به درستی پیش نرفته و نیاز به ادامه‌ی فرآیند درمان دارید. مردم عادی معمولا از یک یا دو روز بعد از عمل لاپاروسکوپی به زندگی عادی خود بازمی‌گردند، اما توجه کنید که بهتر است تا چند هفته از بلند کردن اجسام سنگین یا انجام ورزش‌های سنگین اجتناب کرد.
دیدگاه ها