وقتی حال خانواده خوب باشد، حال اعضای خانواده خوب است، صرف نظر از این که اوضاع اجتماعی چطور است یا چه اتفاقی در جهان رخ داده. کانون گرم خانواده برای والدین لذت و شادی به ارمغان می‌آورد تا بهتر و قوی‌تر بتوانند از خانواده پشتیبانی کنند و برای فرزندان فضای رشد و تعالی را فراهم می‌کند. اما خانواده هم دچار مشکلات و اختلالات می‌شود و اینجاست که خانواده درمانی می‌تواند حلال مشکلات شود.
یا همه یا هیچ
خانواده یک سامانه‌ی بهم پیوسته است. یعنی از مجموعه‌ی واحدها، بخش‌ها یا افراد تشکیل شده که مدام با هم در تعامل هستند و درکنار یکدیگر یک کل واحد را به وجود می‌آورند. هر کدام از اعضای خانواده ماجراها، دستاوردها و مشکلات خاص خود را دارند. اعضای خانواده برهم تاثیر می‌گذارند و از شبکه‌های بزرگتر اجتماعی نیز تاثیر می‌گیرند. پس فکرش را که بکنید، می‌بینید عوامل زیادی بر سلامت و شادابی خانواده موثر است که اختلال در هر کدام می‌تواند باعث اختلال در خانواده شود.
استرس و فشار دنیای مدرن، فشارهای اقتصادی، شغلی و اجتماعی، بحران‌ها و رویدادهای ناگوار (مثل شیوع یک ویروس مرگبار) و گاهی وجود اختلال ذهنی یا مشکل روانی در بین اعضای خانواده، بار زیادی را به اعضا متحمل کرده و گاهی قوی‌ترین خانواده‌ها را هم به زانو می‌آورد. حتی روال طبیعی رشد کودکان که با تغییرات روحی و رفتاری همراه است، می‌تواند برای والدین چالش‌زا باشد. خانواده درمانی می‌تواند به کاهش فشارها و استرس‌های درونی و بیرونی خانواده کمک کند.
خانواده درمانی چیست؟ (مشاوره خانوادگی)
خانواده درمانی یا مشاوره‌ی خانوادگی روشی درمانی در روانشناسی و مشاوره است که بر روی ارتقای سلامت و عملکرد خانواده تمرکز دارد. در خانواده درمانی، مشاور یا درمانگر تلاش می‌کند تا مشکل هریک از اعضای خانواده را در زمینه‌ی یک واحد بزرگتر، یعنی خانواده، بررسی و رفع کند.
ایده‌ی پشت خانواده درمانی از این منطق نشأت می‌گیرد که ما نمی‌توانیم به بررسی یا حل مشکلات اجزای یک سامانه بپردازیم، بدون این که ارتباط و تعاملات بین آن را در نظر بگیریم. مثلاً نحوه‌ی برخورد والدین با مشکل کودک، می‌تواند شرایط او را بهبود بخشد یا حادتر کند. پس دید خانواده درمانی گسترده‌تر مشاوره‌ی انفرادی است و در بسیاری از موارد می‌تواند به خانواده و همچنین تک تک اعضا کمک چشمگیری بکند.
تاثیرات خانواده درمانی
اول از هم باید بدانید که خانواده درمانی مثل تمامی روش‌ها و رویکردهای مشاوره یا روان درمانی، مزایا و معایبی دارد. این روش ممکن است برای بعضی از افراد و بعضی از خانواده‌ها بسیار مفید و برای بعضی دیگر فایده‌ای نداشته باشد. این که خانواده شما چقدر می‌تواند از خانواده درمانی سود ببرد، به شرایط خاص شما بستگی دارد.
یکی از باور های غلطی که در تفکرات خانواده ها رایج است این استه که خیلی طول می‌کشد تا خانواده درمانی جواب بدهد
خانواده درمانی از همان ابتدا که ابداع شد تا امروز جزو روش‌های درمانی کوتاه مدت به حساب می‌آمده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ۷ تا ۱۰ جلسه خانواده درمانی می‌تواند تغییر چشمگیری در شرایط کودکان یا والدین ایجاد کند.
بگذارید دو مثال علمی و موثق را بررسی کنیم:
- پژوهشگران دانشگاه آزاد اصفهان در سال ۱۳۹۲ اثربخشی خانواده درمانی را بر رضایت زناشویی گروهی از خانم‌ها بررسی کردند. نتایج نشان داد که ۱۰ جلسه خانواده درمانی تاثیر به‌سزایی در بهبود رضایت زناشویی زوجین دارد. (لینک تحقیق)
- در پژوهش دیگری با عنوان «بررسی اثربخشی خانواده درمانی در بهبود اختلال اضطراب جدايی» مشاهده شد که ۹ جلسه‌ی درمانی برای بهبود اختلال اضطراب جدایی و سایر مشکلات اضطرابی کودکان تاثیر بسیار خوبی دارد. (لینک تحقیق)
آیا به خانواده درمانی نیاز دارید؟
این که از مشاور خانواده و خانواده درمانی کمک بگیرید، تصمیم بزرگی است. شاید در وهله‌ی اول احساس کنید که شکست را پذیرفته‌اید و حس بدی داشته باشید. ولی واقعیت چیز دیگری است. مراجعه به مشاور خانواده می‌تواند یک قدم بزرگ به سمت بهبودی و بهتر شدن حال شما و خانوده‌تان باشد. مشاوره خانوادگی به شما ابزارها و مهارت‌های جدیدی می‌آموزد تا بتوانید از پس مشکلات کنونی بر بیایید و در آینده هم بهتر با مشکلات کنار بیایید.
در خانواده درمانی راه‌های جدیدی برای برقراری ارتباط، همکاری و همدلی برای گذر از مشکلات، برقراری نظم و درک یکدیگر می‌آموزید. به این ترتیب جعبه ابزار خانواده خود را پر از ابزار مفید و کاربردی می‌کنید.
کی به مشاوره خانوادگی یا خانواده درمانی نیاز داریم ؟
اگر یک یا چند مورد از نشانه‌ها و علایم زیر را در خانواده خود می‌بینید، احتمالاً خانواده درمانی و مراجعه به مشاور خانواده برای شما مفید خواهد بود:
- عملکرد و بازدهی اعضای خانواده افت کرده یا از بین رفته است. این که احساس کنید انرژی خانواده‌تان تحلیل رفته و اعضای خانواده جان و رمقی برای انجام وضایف خود ندارند. همچنین مواجهه با مواردی که در گذشته به شکل عادی و روتین انجام می‌شدند ولی الان دردسرساز شده‌اند.
- اعضای خانواده مستعد نشان دادن پاسخ‌های مفرط احساسی هستند. این که به شکل مفرط دچار احساس عصبانیت، ترس، ناراحتی، افسردگی یا مواردی از این قبیل باشند.
- ارتباط بین یک یا چند عضو خانواده به شکل جدی آسیب دیده یا کاملاً قطع شده است. اگر احساس می‌کنید برقراری ارتباط با سایر اعضا سخت شده یا اعضای خانواده مدام در حالت قهر به سر می‌برند، خانواده درمانی می‌تواند به حل مشکل کمک کند.
- اعضای خانواده از فعالیت‌های روزمره خانواده دوری می‌کنند. رفتار یک یا چند عضو خانواده به شکلی تغییر کرده که انزوا و گوشه نشینی را ترجیح می‌دهند و از فعالیت‌های دسته‌جمعی دوری می‌کنند.
- نشانه‌هایی از خشونت یا تهدید به خشنونت علیه خود یا یکی دیگر از اعضای خانواده مشاهده می‌شود. جدا از تمامی شوخی‌ها و برخوردهای فیزیکی عادی ، آیا خشونتی علیه خودتان یا سایر اعضای خانواده احساس می‌کنید؟ آیا برخوردها به شکلی است که اگر عضو یک خانواده نبودید، ضرب و شتم محسوب می‌شد؟
- اعضای خانواده دچار احساس نومیدی، ناتوانی یا یأس شده‌اند. آیا احساس می‌کنید که اینجا دیگر ته خط است و امیدی برای حفظ روابط این خانواده نیست؟ آیا برخورد و کنار آمدن با استرس‌ها برایتان سخت‌تر شده است؟ آیا با این شک مواجهید که ممکن است دیگر حال خانواده‌تان خوب نشود و از این شرایط خلاصی نیابد؟
- تغییراتی در رفتار یا عملکرد کودکان در خانه یا مدرسه صورت گرفته است. آیا نمرات و دستاوردهای تحصیلی کودک به شدت افت کرده است؟ آیا از کلاس‌ها غیبت می‌کند و معلم هایش ناراضی‌اند؟ آیا دچار مسائل انظباطی شده است؟ آیا کارهای کودک در خانه غیرعادی و غیرقابل کنترل است؟
- خانواده با شرایط بحرانی و سختی مواجه شده یا از آن عبور کرده ولی اعضای خانواده در کنار آمدن با این شرایط ناتوان‌اند. آیا از اعضای فامیل یا خانواده کسی فوت کرده است؟ آیا والدین از هم جدا شده‌اند؟ آیا راز خیانتی برملا شده؟
- یکی از اعضای خانواده دچار مشکل اعتیاد و یا مشکلات تغذیه‌ای شده است. مصرف مواد مخدر ، الکل و سیگار می‌تواند فشار زیادی به خانواده بیاورد و سلامت روانی سایرین را تهدید کند. اختلالات تغذیه‌ای نیز شامل بی‌اشتهایی عصبی، اختلال عصبی‌خواری و بولمی (برگرداندن غذا بعد از خوردن) می‌شود.
همچنین بخوانید : درمان افسردگی با مشاوره و روان درمانی
دیدگاه ها